Vandaag hield de Taskforce Management Overstromingen (TMO) een feestelijk middagje, want haar taak zit er op. Al loopt Nederland van noord tot zuid onder water, we zijn er klaar voor.

De hele klus heeft 15 miljoen euro gekost, maar dan heb je ook wat. Bijvoorbeeld de oefening Waterproef, in november vorig jaar. Niet dat er toen ook maar één dijk is doorgestoken. Nee, een week lang deden bestuurders en betrokken hulpdiensten alsof de ene vloed na de andere het land overspoelde. Men heeft er veel van geleerd en dankzij de bevindingen van de TMO is bestuurlijk Nederland veel beter voorbereid op een watersnood dan twee jaar geleden. Toch kan de landelijke regie sterker, meent TMO-voorzitter Franssen, en moeten de evacuatieplannen nog verbeterd worden. Er zou een landelijke operationeel commandocentrum moeten komen. En daar heeft de verantwoordelijke minister, Guusje ter Horst, wel oren naar. In haar dankwoord aan de TMO kondigde zij aan te willen zoren voor “een Landelijke Operationele Staf die zorgt voor nationaal/regionaal en lokaal afgestemde maatregelen“.

Goed. Op papier ziet het er steeds beter uit. En als, zoals de TMO sterk aanraadt, de bestuurders regelmatig blijven oefenen, zal de nu opgedane kennis niet snel verdronken raken. Bestuurders die bij calamiteiten zelf in paniek chaotisch te werk gaan, wekken natuurlijk het vertrouwen van de getroffen burgers niet.
Nu meent de overheid dat die burger zelf nog veel te laks omgaat met mogelijke risico's. Want ondanks de Denk Vooruit-campagne meent Ter Horst dat de burger nog maar weinig “zorgvuldig voorbereidingsgedrag” vertoont. En dat is wel nodig, want als de nood aan de man is “gaat iedereen meteen aan de slag om alles te doen wat mogelijk is“, stelt Ter Horst, “maar de overheid kan niet altijd voor iedereen zorgen. Burgers hebben daarin nadrukkelijk ook een eigen verantwoordelijkheid“.

Ah, daar is de mantra van Balkenende weer. Een beroep doen op burgerman's eigen verantwoordelijkheid als het de overheid teveel wordt. Maar goed, bij een beetje omvangrijke ramp moeten we allemaal aan de bak. Nu ben ik in onze geschiedenis nog geen calamiteit tegen gekomen waar de burger verstek liet gaan. Niet voor niets zijn er talloze burgers gehuldigd wegens hun inzet bij de watersnoodramp in 1953 en de overstromingen in Limburg en Gelderland in 1995. En de overheid? Het Deltaplan was en krachtig antwoord en in alle vertrouwen keken burgers weer de toekomst in. Dat vertrouwen kreeg een deuk in 1995. Niet alleen om de chaotische coördinatie van de evacuaties en hulpverlening. Ook om het vervolg. Want ondanks beloftes van de overheid ziet het er naar uit dat delen van Limburg nog tot na 2017 kwetsbaar zullen blijven, aldus de Limburgse waterschappen.

Stel: Limburg en Gelderland staan alweer onder water. Maar daar hebben we dus ervaring mee en we zijn beter voorbereid. Geen nood dus. Echter: de plannen van de commissie Veerman om het IJsselmeer tot anderhalve meter mee te laten stijgen met de Waddenzee, bleken na aanvankelijk succes toch geheel onvoorzien, de dijken langs het 'blauwe hart' ondermijnd te hebben. Overijssel, Friesland en delen van Noord-Holland beginnen vol te lopen.En terwijl storm en hevige regenval reddingsoperaties bemoeilijken, komt het water ook nog eens van onderen. In Zoetermeer was een pvc-buis uit de drinkwaterleiding gesprongen en kostbaar drinkwater spuide de straten in. Dat kan, zegt een deskundige, door zetting van de grond, bijvoorbeeld bij vorst, of de trilling van een vrachtwagen.