De eerste telefoon werd in 1876 getest. Een robuust model vergeleken bij het eerste mobieltje dat begin 70-er jaren op de markt werd gebracht. De mobieltjes die er nu zijn, kun je met het blote oog nog zien, maar het zal niet lang meer duren of het ding is niet meer dan een in je oor te piercen hebbedingetje.
Kan het nog kleiner? Jawel, dankzij nanotechnologie kunnen we de complete Top-2000 in onze binnenzak meenemen en bovendien onze overvolle agenda meesjouwen. Zo'n agenda was vroeger al gauw een heel boekwerk, nu is het niet meer dan een klik op je nano iPod.
Nanotechnologie levert ons niet alleen steeds kleinere chips. De allerkleinste deeltjes van een stof hebben hebben soms andere eigenschappen dan de grotere deeltjes. Zo blijkt zilver in miniscule vorm een bacteriedodende werking te hebben. Da's handig tegen zweetluchtjes in sokken en t-shirts. Zijn de nanozilverdeeltjes je al opgevallen in je garderobe?
Wie een auto heeft. wil natuurlijk dat de machien er altijd glanzend uitziet. Nanodeeltjes silicium in autolak zorgen er voor dat je een krasvrije wagen hebt. En ben je de kleur zat, geen probleem, nanotechnologie helpt de autolak van kleur veranderen.
Dat zijn luxe toepassingen, die misschien niet de noodzaak van nanotechnologie rechtvaardigen. Maar als die techniek het mogelijk maakt besmet water te zuiveren, door een fles water slechts 6 uur in de brandende zon te zetten, dan heb je daar wel een oplossing voor het drinkwaterprobleem in China.
Toch is niet iedereen gerust op mogelijke schadelijke neveneffecten. Lostatende nanodeeltjes komen in onze leefomgeving terecht en wat ze dan doen weet niemand. De stichting Natuur en Milieu zegt niet te zitten wachten op problemen die vergelijkbaar zijn met asbest. Ooit veel gebruikt in huizen, auto's en kachels, nu een verboden stof.
De stichting wil dat de overheid producten met loslatende nanodeeltjes verbiedt. Maar wordt daarmee dan niet een rem gezet op de ontwikkleing van een technologie die ons een snellere, compactere, schonere en handiger toekomst kan bieden?
De geschiedenis leert dat bijna elke uitvinding onvoorspelbare, schadelijke gevolgen heeft. Toen de auto werd bedacht, had niemand kunnen uitrekenen wat dat voor het milieu zou gaan betekenen. Het mobieltje vergrootte niet alleen de communicatie, maar beperkte het evenzeer.
Inmiddels wordt er niets zomaar losgelaten op de maatschappij. Alles wordt eerst getest. Maar omdat de belangen soms groot zijn, gaat dat wel eens mis. We wiullen graag nieuwe, betere medicijnen voor tal van ernstige kwalen. De pharmaceutische industrie wil die ook wel leveren. Maar hoe lang moet je een medicijn testen voor alle risico's bekend zijn?
Zelf gebruik ik een medicijn waar veel bijwerkingen bekend werden tijdens de testfase. Het spul is nu het experimentele stadium voorbij en mag wereldwijd worden gebruikt. Toch hebben de artsen graag dat je nieuwe kwaaltjes meldt, want het kan mogelijk een nog niet eerder vastgestelde bijwerking van het medicijn zijn.
Loslatende nanodeeltjes zijn ondertussen niet alleen een probleem, ze zijn ook een toepassing. RIFD-chips kunnen zo klein worden gemaakt dat ze als poeder uitgestrooid kunnen worden. Vrolijk schrijft het AD dat je zo een horde voetbalvandalen kan bestuiven, zodat de politie de gevluchte raddraaiers later nog kan traceren. Nu zal de wind even verkeerd staan en jij de vcolgende dag een peleton ME voor je deur hebben staan, terwijl je helemaal niet in de buurt van het stadion bent geweest.
De stichting Natuur en Milieu weet ook welk dat een verbod er niet zo gauw zal komen. De nanotechnologie is te ver gevorderd om daar ook maar iets van terug te draaien. Daarom stelt de stichting voor de consument goed voor te lichten. Kleding, voedsel en andere producten die nanodeeltjes bevatten, moeten dat op een etiket duidelijk maken. De consument kan dan kiezen of hij onbekende risico's wenst te nemen.
Het eeuwige dilemma van de vooruitgang. We ruilen de auto echt niet meer in voor de benenwagen. We hopen dat ook nanotechnologie ons van de bekende ongemakken zal verlossen. Kleiner zou heel goed fijner kunnen betekenen. De risico's, ach, dat zien we later wel weer. Die moet je eerst leren kennen.
Maar misschien blijven vervelende gevolgen beperkt als we deze nieuwe technologie alleen toepassen op zinnige zaken. Want nanodeeltjes in textiel, zonnebrandcreme en autolak? Nog kleinere mobieltjes en iPods met meer geheugen?
Als die technologie daarvoor wordt ontwikkeld, dan mag wat mij betreft er onmiddelijk een verbod worden ingesteld.