Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) denkt dat het ambt van eerste lokale burger in de toekomst zal veranderen. Maar hoe? De gezamenlijke burgervaders zien drie opties. Of zouden er meer zijn?
De burgemeester, benoemd door Hare Majesteit, heeft het lastig. Besturen is ingewikkelder geworden. Niet alleen zijn er minder, dus grotere gemeenten. De burgemeester krijgt ook steeds meer taken, onder andere op gebied van openbare orde en veiligheid.
De burger verwacht meer van het hoofd der gemeente, zoals persoonlijk en sterk leiderschap verwacht. De media zitten steeds meer op de nek en, door regionalisering en globalisering, opereert de burgemeester meer op bovenlokaal niveau.
De voorbeelden kennen we wel. Als de media de burgemeester niet opzoekt, doet hij dat zelf wel. Gerd Leers (Maastricht) vond kennelijk dat de plaatselijke VVV zijn stad te weinig promoot en bracht het drugstoerisme nog eens in het nieuws. Hij is so-wie-so een liefhebber van televisie en verder niet te beroerd de benoeming van een collega te bekritiseren.
Job Cohen heeft een zware portefeuille waarin thema's schitteren als Schiphol, lastige jeugd in Zuid-Oost en terrorisme zich verplaatst van Theo van Gogh naar de Ikea.
Aboutaleb mag nu in Rotterdam een crisis bezweren. En de burgemeester van Apeldoorn was ineens speerpunt van belangstelling op de laatste Koninginnnedag.
Dat vraagt veel van de hedendaagse burgervaders en moeders. Eén 'faux pas' en ze vallen onder de 22.000 google-hits als je 'burgemeester in opspraak' intikt.
Het NGB ziet drie scenario's voor de burgemeester van de toekomst. De eerste is die van primus inter pares, eerste onder zijns gelijken. Misschien met wat extra bevoegdheden. Een scenario die met de huidige situatie valt te vergelijken, stelt het NGB.
Is dat zo? Nu is de huidige burgemeester zeker geen eerste onder zijns gelijken. Hij of zij wordt door het Rijk aangewezen en kan overal vandaan komen. Maar stel dat de burgemeester wordt gekozen uit de lokale bevolking, zoals een stamhoofd door leden van zijn club worden aangewezen, dan zou je een echte primus inter pares hebben. Of niet?
Het tweede scenario voorziet in een 'gewonere bestuurder'. Geen hotemetoot, een wat elitair figuur, maar eentje die meer ingebed is in de lokale gemeenschap. Misschien zelfs een gekozen burgemeester. Meer vergelijkbaar met de positie van wethouders.
Het derde scenario schetst een burgemeester die met sterk, persoonlijke leiderschap zijn rol vervult. Aan zo'n captain of community zouden veel burgers wel behoefte hebben.
Een behoefte die ik wel herken in andere context. Ook in bedrijven en organisaties lijken mensen meer behoefte aan een sterke leider te hebben en hun eigen verantwoordelijkheid daar aan ondergeschikt te willen maken.
Tot zover de opties van het NGB. Er zijn er natuurlijk meer te bedenken. Zo zou de individuele burgenmeester vervangen kunnen worden door een klein leidend collectief. Juist omdat het ambt ingewikkelder is geworden, zou een collectief waarin alle nodige competenties zijn vertegenwoordigd, de bestuurslast kunnen verlichten en verder professionaliseren.
En moeten burgemeesters een bestuurlijke achtergrond hebben? Een ex-minister of staatssecretaris, zoals nu regelmatig het geval is. Of mag het ook een voormalig bankdirecteur zijn of ex-voorzitter van de KNVB? Om maar iets te noemen.
Hoe ziet u uw toekomstige burgemeester? Lijkt één van de opties van het NGB u wel wat? Of weet heeft u behoefte aan iets heel anders?