Ach, was alles maar zo simpel als in de langvervlogen tijden waarin bijvoorbeeld de gallische gemeenschap van Asterix en Obelix maar voor een ding bang was: dat de hemel op hun hoofd zou vallen.
Nu hangen er veel complexere gevaren boven ons hoofd. Alle aandacht gaat vandaag naar de CO2-uitstoot die eindelijk tot gevolg heeft dat de overheid de bui al ziet hangen en er 50 miljoen euro voor over heeft om uit te zoeken wat er tegen de te verwachten tropische stortbuien kan worden gedaan. Of het wordt zo heet dat de mussen weer van het dak vallen, waarbij de vraag is of waterrnevelende koeltorens ons hoofd wel fris kunnen houden, zonder legionella over ons heen te sproeien.
CO-2, fijnstof, storm en regen, legionella, vallende mussen zijn zaken die ons weer op de hemel doen richten. Dat beweert godsdienstsocioloog Meerten ter Borg in de Volkskrant. We zijn niet meer bang dat de hemel op ons hoofd valt, maar dat we nu door het klimaat naar de verdoemenis gaan. Citaat uit dat artikel:
“Mensen streven niet alleen naar welvaart en comfort, maar ook naar zingeving en het doen van goede werken. ‘De mens heeft de behoefte om te zorgen. In een moderne samenleving wordt die nauwelijks bevredigd. De verzorgingsstaat neemt veel werk uit handen. Daarnaast leven we in een hedonistische cultuur, die mensen prikkelt om individueel genot na te jagen. Bij veel mensen ontstaat dan een schuldgevoel, omdat ze te weinig goed doen’, zegt Ter Borg. Zo ontstaat idealistische energie, op zoek naar kwesties die de moeite waard zijn om voor te vechten. In het recente verleden werden zulke issues vaak aangedragen door links, maar de grote politieke utopieën zijn op sterven na dood. Het vacuüm wordt gevuld door minder gepolitiseerde vraagstukken, waarover ook linkse actievoerders en captains of industry het eens kunnen worden, zoals dierenrechten, milieu en klimaat”(einde citaat).
Minder gepolitiseerde vraagstukken zoals het klimaat? Jawel, iedereen zegt het belang in te zien van milieumaatregelen, iedereen belooft er het nodige aan te doen. Maar vooralsnog wordt er stevig gesteggeld over wie dan wat moet doen en wie het meeste er aan bij zou moeten dragen. Amerika en China wijzen met bechuldigende vingers naar elkaar. Armere landen vrezen dat de rijke landen oplossingen bedenken die ten koste zullen gaan van ontwikkelingslanden. Nog los van het feit dat de huidige milieuproblematiek het gevolg is van eerdere politieke keuzes, kun je niet stellen dat het klimaat een minder gepolitiseerd vraagstuk is.
De opmerking dat mensen individueel genot najagen en dat dan wel een schuldgevoel veroorzaakt is wel interessant. Schuldgevoel is is een prima sentiment om mensen bijvoorbeeld tot klimaatneutraal consumeren te krijgen. Individueel genot mag, mits je maar je vliegreis naar Mallorca afkoopt met een te planten boompje. Een van bovenaf opgelegde maatregel om het vliegverkeer drastisch te beperken is natuurlijk uit den boze.
Alle zegen komt dus niet van boven. Naast alle vuiligheid die tussen hemel en aarde hangt, is het zwerk ook vervuld van normen en waarden die alle verantwoordelijkheid bij de individuele levensgenieter leggen. Gesteld dat alle levensgenieters die verantwoordelijkheid inderdaad op hun schouders nemen en vandaag ineens besluiten de komende 20 jaar nooit meer per vliegtuig te reizen, hoe zou daar van boven op gereageerd worden?