Wie de politiek van binnen en van buiten kent, alles weet wat er in achterkamertjes en in Nieuwspoort wordt besproken en waarom pers en politiek zo’n innige band hebben, maakt kans maandag 17 januari cum laude te slagen voor Joris Luyendijk’s Binnenhof-examen.
In Paradiso kun je je kennis over de codes en mores in de Haagse politiek laten testen.

Of is het een literatuurexamen? Joris Luyendijk schreef een boek over de Haagse lobbyisten, politici, journalisten en voorlichters. Hij mocht ze in Nieuwspoort van dichtbij bekijken. Moet je dat boek (niet meer dan een pamflet volgens Boeklog) gelezen hebben om een dikke voldoende op dat examen te halen?

Ik ben benieuwd naar de examenvragen. Er is ook nog zoiets als de Nieuwspoortcode. Niets van wat daar wordt besproken, mag naar buiten worden gebracht. Er is overigens geen wet of reglement waar dat in staat. Het is een onderdeel van de Binnenhofmores. Wie echter zijn handen niet van de barkeeper af kan houden, kan wel op publiciteit rekenen.
Hopelijk stelt Luyendijk open vragen, zodat er ruimte is voor de examenkandidaten zaken te vermelden die tot nu toe achter de Nieuwspoortcode schuil gingen. Krijgt Frits Wester in de bar van het perscentrum al jaren de prinsjesdagstukken toegeschoven? Wist de pers al eerder dan sommige kabinetsleden dat Balkenende III zou vallen? Welke journalisten is een baan als persvoorlichter geboden in ruil voor welgevallige publicaties?

Op zich is het niet bijzonder dat een dagelijks met elkaar optrekkend circus een eigen morele code kent, waar wij geen weet van hebben. Iedereen die een andere baan neemt, naar een andere plaats verhuist, lid wordt van een sportclub, komt er vanzelf wel achter welke ongeschreven wetten in gemeenschapjes gelden. Die codes zijn verre van transparant. De mensen die zulke stille codes naleven, kunnen ze vaak niet eens uitleggen.

Moet de Nieuwspoortcode gebroken worden? Zouden de Binnenhof-mores geopenbaard moeten worden?
Over de verhouding tussen pers en politici is genoeg geschreven. Ik deel de mening dat journalisten onafhankelijk hun werk moeten doen. Dat houdt in dat ze zeker zaken naar buiten moeten brengen, die van belang zijn voor de samenleving, voor de burgers.
En wat de Binnenhof-mores betreft: het is niet erg dat met handjeklap en achterkamertjesberaad besluiten en stemmingen tot stand komen. Maar leg daarna dan wel uit hoe dat is verlopen. Verantwoording afleggen, heet dat. Nu moeten kiezers maar gissen naar mogelijke deals en afspraken. Het is voor de stembusgang wel handig te weten, welke afspraken de kiezer goed of correct vindt.

Op de gevel van Nieuwspoort hangt een gedicht van Jan de Groot, ter herinnering aan de oorlogsjaren 1940 – 1945.
‘Hoort
het vrije woord,
bedreigd, versmoord,
brengt in de nood
zijn vechters voort
tot aan de dood’

Dat hangt daar toch niet voor niets? Het vrije woord is pas vrij als het openbaar kan zijn. Waarom zouden gesmoes en borrelpraat niet onder het vrije woord vallen?