Journalisten en ethiek. Daar valt heel wat over te zeggen.
(ruis…….)
Nu weer wegens de door het NRC ruim geciteerde Miljoenennota, terwijl het embargo voor publicatie nog niet was opgeheven.
Het NRC heeft niet getekend voor dat embargo en meent de inhoud prijs te mogen geven, omdat de krant de prinsjesdagstukken door vrije nieuwsgaring verkreeg. De andere media, zo stelt het NRC, kregen de stukken uit handen van de Rijksvoorlichtingsdienst en tekenden wel voor het bijgaande embargo. Die andere media klagen nu steen en been over de embargoregeling. Sip turen ze naar hun handtekening en mopperen waarom zij nu niet, en het NRC wel mag publiceren. De secretaris van het NVJ (Nederlandse Vereniging voor Journalisten) vindt dat de andere media zich nu niet meer aan het embargo hoeven te houden. Want “dat is in strijd met de logica van vrije nieuwsgaring“. Ligt het nieuws inmiddels op straat, dan mag iedereen ermee aan de haal, zo luidt die logica.
In een redactionele verklaring schrijft het NRC: “NRC Handelsblad vindt het knevelarij om op gezag van de RVD niet te mogen schrijven over voorgenomen besluiten die uitgelekt zijn. Besluiten over voorgenomen beleid, die voor de burger belangrijk zijn, horen zo snel mogelijk bekendgemaakt te worden”.
De vrije nieuwsgaring komt bij het NRC dus voort uit een lek. Welk lek wordt niet vermeld. Maakt het NRC gebruik van de concurrentie? RTL-nieuws kwam op 9 september al met informatie uit de Miljoenennota. Heeft het NRC een deal gesloten met Frits Wester? Of hebben NRC-journalisten ingebroken in de computers van RTL?
Tot nu toe was RTL namelijk de enige die uit het koffertje van Bos citeerde. Of zou het NRC beschikken over een eigen bron, ergens diep in de wandelgangen tussen Nieuwspoort en het Binnenhof?
Opvallend is de solidariteit onder de journalisten. Natuurlijk, ze hebben vreselijk de pest in dat RTL en nu het NRC ze voor zijn geweest, maar overgaan tot een diepgravend onderzoek naar Het Lek is er niet bij. Zo luid men roept over de onzin van het embargo, zo stil is men over de schendingen daarvan. Is dat dan geen nieuws?
In een poll hier meent 61% dat de persafdeling van het kabinet lekt (23% denkt dat Frits Wester in de laatjes van het kabinet kan en 16% denkt dat er wat anders aan de hand is, zonder echter aan te geven wat dan wel, da's jammer).
Maar stel dat die persafdeling lekt? Doet men dat op eigen houtje of in opdracht van een hoge ambtenaar of wellicht iemand uit het kabinet zelf?
Niet alleen de pers moet zich voorbereiden op de complexe inhoud van de Miljoenennota, ook het kabinet zal zich moeten voorbereiden op de mogelijke reacties. Dat kost zeker een weekje of twee tijd. Niets mooier dan een fikse lekkage. Iemand weet waar het lek zit en Frits Wester zal dat zeker niet onthullen. Twee vliegen in één klap: de pers heeft het gedaan en de voorbereidingen op de reacties kunnen beginnen.
Een lekkende ambtenaar of politicus, een lekkende drukker bij de Staatsuitgeverij, een inbraak in het ministerie van Algemene Zaken of in de computers van de overheid, het is allemaal mogelijk. Het koffertje van Bos zou zelfs heel even onbeheerd achtergelaten kunnen zijn in de bar van perscentrum Nieuwspoort. Bos even naar de wc en, hoewel er niet uit de bar mag worden geciteerd, hou dan een nieuwsgierige journalist maar eens tegen.
Valt dat allemaal onder de vrije nieuwsgaring, waar het NRC zich nu op beroept?
Nee, dat valt onder het niet nakomen van afspraken tussen overheid en pers. De pers knevelt zichzelf door met die afspraken akkoord te gaan. De pers zou dit soort bindende afspraken helemaal niet moeten maken. Er is dan wel een grote kans dat de overheid nog terughoudender wordt in het verstrekken van informatie.
Voor de pers zit er dan niet anders op dan veel beter het journalistieke werk te doen. Speuren, spitten, druk uitoefenen, analyseren. Met dat laatste had een slimme journalist natuurlijk zelf kunnen voorspellen wat er in de Miljoenennota zou staan. Gewoon het laatste jaar van het kabinet onder de loep nemen.
Nu komt men met een wel erg luie methode aan de inhoud van de Miljoenennota. En het levert niks nieuws op. Ga aan het werk, journaille! En begin eens bij de bron.