Het debat over de regeringsverklaring is uitgesteld tot dinsdag 13 november. Aanleiding tot het uitstel is de paniek over de zorgpremie. Dat is slechts één maatregel uit een snel in elkaar geflanst en rammelend regeerakkoord. De Tweede Kamer zou Rutte II op moet dragen het hele huiswerk over te doen.

Rutte en Samson waren snel. Ze hebben elkaar wel het ‘vertrouwen’, maar niet ‘de ruimte en voldoende tijd’ gegeven die ze in het regeerakkoord noemen als ‘belangrijke randvoorwaarden’ om ‘Nederland uit de crisis te laten komen’ (alinea zeven en acht uit de inleiding van het regeerakkoord). Nu wordt Rutte II gedwongen de tijd te nemen niet alleen het vertrouwen van de Tweede Kamer, maar ook van een groeiend aantal ongeruste maatschappelijke organisaties en burgers te winnen.

Regeerakkoord creëert wantrouwen

Het aantal alarmerende koopkrachtplaatjes, cijfers over banenverlies en kritische reacties over onduidelijkheden in het regeerakkoord neemt met de dag toe. Is het wantrouwen van de samenleving in Rutte II terecht?

Nee, kan het antwoord zijn. Een regeerakkoord formuleert slechts algemene uitgangspunten. Als Rutte verklaart dat iedereen offers moet brengen, maar dat de regering het akkoord rechtvaardig zal uitwerken, dan zou dat voldoende moeten zijn. De regering kan aan het werk en de debatten volgen wel al onderdelen daadwerkelijk aan de orde komen.

Ja, moet het antwoord zijn, want het regeerakkoord somt 314 maatregelen op, waarvan sommigen haaks staan op wat de regering zegt te willen bereiken.

Verwarrende prioriteiten

Een regeerakkoord hoeft niet uitputtend gedetailleerd te zijn. Het moet wel duidelijke antwoorden geven op de meest prangende vragen van deze tijd. In de structuur en de aandacht die Rutte en Samson aan onderdelen gaven, gaat het al mis.

De volgorde en hoeveelheid tekst van de dertien hoofdstukken suggereren een rangorde van prioriteiten. Zo lijkt het logisch dat het eerste hoofdstuk ‘Nederland uit de crisis: solide en sociaal’ is getiteld. Met 330 woorden wordt er echter minimaal aandacht aan besteed. Het hoofdstukje somt vier concrete maatregelen op, uitgewerkt in niet meer dan 131 woorden. Is dat de hele crisisvisie van Rutte II?

Hoofdstuk zeven, ‘Zorg dichtbij’, lijkt met 2.325 woorden en 33 maatregelen (uitgewerkt in 1.585 woorden) de grootste prioriteit te hebben, gevolgd door de hoofdstukken drie en zes: ‘Duurzaamheid en vernieuwing’ en ‘Van goed naar excellent onderwijs’.
Zo bekeken is dit het prioriteitenlijstje van Rutte II.

Dertien ambities, dertien ongelukken?

Het gaat niet om het aantal woorden, het gaat om de inhoud. Eén voorbeeld volstaat om aan te tonen dat dit regeerakkoord het land niet uit de crisis helpt. Hoofdstuk elf gaat over de arbeidsmarkt. Veertig procent van de tekst gaat over de versoepeling van het ontslagrecht en verkorting van de WW-duur. Dertig procent gaat over hervorming van de Wet Werken naar Vermogen en vierentwintig procent gaat over de kinderopvang. Nul procent gaat over stimulerende maatregelen.

Versoepeling van het ontslagrecht zou de arbeidsmarkt er bovenop helpen. In alle andere hoofdstukken zijn echter passages te vinden die de arbeidsmarkt zwaar zullen belasten. In 38% van de hoofdstukken staan maatregelen die tot banenverlies leiden in de zorg, het onderwijs, de kinderopvang. natuurbeheer en bij de overheden.

Op gebied van de zorg, sociale zekerheid en inkomensbeleid en de woningmarkt (23% van de hoofdstukken) staan maatregelen die tot forse krimp van de huishoudbudgetten zullen leiden. Ook dat heeft effect op de arbeidsmarkt.

In het komende debat hoeft de Tweede Kamer waarschijnlijk het debat over de rammelende zorgpremieplannen niet meer te voeren. VVD en PvdA zijn druk bezig een weg uit die crisis te vinden.  Dat is mooi, want dan heeft de Tweede Kamer alle gelegenheid van Rutte II te eisen dat het zwaar onvoldoende huiswerk over wordt gedaan.