Het is volbracht. Dit jaar zonder schreeuwer. Gewoon weer zoals het hoort. Devoot en twee mooie minuten stilte. Wie niet bij de Nationale Herdenking kon zijn, of bij een van de vele anderen, heeft het ongetwijfeld samen met de televisie herdacht. Daar wil ik het even met u over hebben.
Het is misschien ongepast televisieregistraties van de dodenherdenking te recenseren, dus dat ga ik ook niet doen. De herdenking op de Waalsdorpervlakte, uitgezonden door RTL4, heeft altijd mijn voorkeur gehad. Op de een of andere manier vind ik de soberheid van die plechtigheid veel beter passen bij het herdenkingsmoment. Een enkele klok en een zandduin als monument. Een paar mannen in overalls er om heen en een vrij alledaags publiek.
Hierbij vergeleken heeft de herdenking op de Dam het karakter van een groots gala en het is dat je als kijker wel beter weet, maar je mist in die entourage toch een beetje applaus en gejoel na de toespraken en de kransleggingen. Een gedachte die bij de Waalsdorpervlakte geen seconde in je op zal komen.
Vlak voor de twee minuten stilte gebeurt er elk jaar iets spannends en dat is het enige moment dat ik van de ene uitzending naar de andere zap. De taptoe.
Niet dat ik dat muziekje zo prachtig vind. Eigenlijk is het een saai deuntje, dat historische gezien ook nog een volledig misplaatst is op een dodenherdenking. Deze Taptoe, ook bekend als de Last Post, was ooit een trompetsignaal waarmee in kazernes duidelijk werd gemaakt dat het de hoogste tijd was om de brits op te zoeken. De kroegbazen moesten de tap sluiten en de soldaten naar de kazernes sturen. Nu wordt het melodietje vooral bij herdenkingen getoeterd.
Op de Dam zie je altijd een muzikant met een ventieltrompet, op de Waalsdorpervlakte een natuurtrompet, zonder knopjes. Het maakt niet uit, want de Taptoe wordt ook op een ventieltrompet geblazen zonder de knoppen te gebruiken. Met louter variatie in lipspanning en blaastechniek, komt de melodie tot stand. Een beetje geoefende trompettist krijgt het deuntje er wel uit. Maar bij de dodenherdenking zijn er omstandigheden die het de muzikant behoorlijk lastig maken.
Het meest lastige is de temperatuur. Vaak staat er een erg fris briesje tijdens de dodenherdenking op 4 mei. De muzikant staat enige tijd te wachten en heeft amper gelegenheid de trompet op te warmen. Dat is link bij een koperinstrument. De solist heeft ook geen tijd even een opwarmend introotje te spelen. De Taptoe moet er in één keer uit. En natuurlijk zo zuiver mogelijk, want al zijn collega-muzikanten luisteren mee, het publiek staat boven op zijn lippen en hij is ook nog eens vol in beeld bij duizenden kijkers. Dat is lastigheid nummer twee: de zenuwen voor de voorstelling.
Ik weet niet of u ervaring heeft met een trompet. Ik wel en ik verzeker u dat je er stukken lastiger geluid uitkrijgt dan uit een vuvuzela.
Het grootste gedeelte van de melodie is gelukkig redelijk makkelijk. Het ligt keurig in het middenregister van het instrument. Alleen zitten er af en toe wat snelle ritmes in. Een paar noten die kort achter elkaar geblazen worden. Daar kun je met koude lippen gauw over struikelen.
Aan het eind loert het grootste gevaar. Tot drie keer toe moet een lage noot worden gespeeld. Een noot die al die tijd nog niet voorkwam in het stukkie en dat einde vraagt het meeste van de lip- en blaastechniek van de trompettist.
Dit jaar was de blazer op de Waalsdorpervlakte de beste trompettist. Die op de Dam was niet onaardig, maar hij had net iets teveel vibrato en die laatste noten waren blubber. Het is de man waarschijnlijk niet eens kwalijk te nemen. Misschien stond hij op de Dam meer in de wind, dan zijn collega op de Waalsdorpervlakte. Of had hij meer last van de zenuwen omdat hij een groter en sjieker publiek voor zijn snufferd had.
Hulde dus voor beide trompettisten, maar de beste was die op de Waalsdorpervlakte.
Voor wie het eens wil proberen: regel een trompet zonder ventielen, zoek op een kille avond een duintopje op en probeer dit dan eens te blazen.