Vroeger, toen er nog geen WOB was (Wet Openbaarheid bestuur), waren er drie manieren om belangrijke, door de overheid geheim gehouden informatie, boven tafel te krijgen. Een legale manier en twee volstrekt illegale methoden: inbraken en uitbraken.
De legale weg was: via kamervragen en amendementjes een minister dwingen de informatie pubiek te maken. Gewoon de man of vrouw het vuur aan de schenen leggen tijdens kamerdebatten.
Zelden meegemaakt dat die methode tot volledig bevredigende resultaten heeft geleid. Altijd bleef er minstens één partij met het gevoel zitten, niet de hele waarheid boven tafel gekregen te hebben.
Meest recente voorbeeld: de notulen van een gesprek tussen parlementariër W. en de AIVD. Publiekelijk gemaakt door minister Hirsch Ballin, waarna nog steeds niet helemaal duidelijk was hoe de betekenis van die notulen nou geduid moest worden.
De illegale methoden staan dankzij GroenLinks-kamerlid Duyvendak, weer volop in de belangstellling. Hij bekende een inbraak en nu staat zijn politieke carrière op het spel.
Da's logisch. De dader is bekend, een inbraak is nog steeds een misdrijf en nu de politicus dus zelf zegt een misdadiger te zijn, hoort het tot de hier geldende politieke etiquettes dat heer Duyvendak opstapt.
Het gekke is: dat gebeurt niet onmiddelijk. Hoe kan dat?
Misschien omdat politiek Den Haag in 1985 wel op basis van de gestolen stukken met de regering debateerde en het kabinet zelfs bijna viel?
In een rechtszaak doet illegaal verkregen bewijsmateriaal er niet toe. In de politiek blijkbaar wel. Waarmee het hele Binnenhofcircus zich dus medeplichtig heeft gemaakt aan de activiteiten van Duyvendak.
Tja, dan kan je nu hooguit roepen dat heer Duyvendak zelf de consequenties van zijn stommiteiten moet beoordelen.
Het kan ook zijn dat men in politiek Den Haag wel gewend is aan illegale methoden om informatie naar buiten te krijgen. De inbraak komt niet zo vaak voor. Oneindig veel vaker heeft men te maken met de uitbraak: het lekken van informatie naar pers en of kamerleden.
Bij een enkel departement is dat zelfs een ware plaag. Vanuit het ministerie van Defensie lekken vertrouwelijke adviezen en informatie op usb-sticks in gestage stroom naar buiten.
Het meest populaire lek, dat dankzij RTL4-redacteur en voormalig CDA-woordvoerder Frits Wester bijna jaarlijks tot vermaak leidt, is de miljoenennota. Nog voor de regering die zelf op Prinsjesdag kan presenteren, is er al het een en ander in de openbaarheid te lezen.
Van al die uitbraken zijn maar weinig daders bekend. In een enkel geval wordt een ambtenaar betrapt en die kan dan ook naar huis of wordt overgeplaatst.
In zo'n klimaat is het niet verwonderlijk dat er wel wat ethische discussies worden gevoerd over de handelswijze van Duyvendak, en dat de dader, vooralsnog, op vrije voeten zijn positie mag verdedigen.
Het is wel jammer dat Duyvendak zo lang heeft gewacht met zijn bekentenis. De inbraak is verjaard en hij hoeft dus niet voor de rechter te verschijnen.
Daarmee is de democratie een kans ontnomen om uit te zoeken hoe ver een regering mag gaan in het achterhouden van belangrijke informatie waar de samenleving, vertegenwoordigt door de 2e Kamer, een oordeel over dient te vellen.
Duyvendak had wellicht kunnen aanvoeren dat er niets anders opzat dan een inbraak. De rechter had hem zeker veroordeeld, maar in de publieke opinie zou hij wellicht als een soort Robin Hood ermee weg gekomen zijn.
Nu, helaas, zullen alweer wat mensen een vervelende smaak krijgen over de integriteit van “de politiek”. Dat valt Duyvendak zeker te verwijten en is genoeg om het toneel te verlaten.
