Zodra het vriest en sneeuwt zijn verkeersproblemen, lokaal schaatsvertier en de kans op een Elfstedentocht de traditionele items die in het dagelijkse nieuws. De winteropvang voor daklozen mocht tot vorig jaar ook op grote belangstelling rekenen, al was dat niet dagelijks.
Terwijl de vorstperiode dit jaar langer duurt dan in de winter van 2011-2012, lijkt de media-aandacht voor de winterse daklozenopvang als sneeuw voor de zon verdwenen. Een crisis in de crisisnieuwsgaring?
De vorige winter schreef ik op dit weblog en op Joop.nl en Sargasso dat er elk jaar twee momenten zijn waar de daklozen zich mogen verheugen in de belangstelling van de media: de kerstdagen en de vorstperiode. De rest van het jaar staat dakloosheid alleen in de belangstelling als er ergens wordt geprotesteerd tegen de vestiging van een opvanghuis. Nieuws dat hooguit de lokale katernen van landelijke dagbladen haalt.
De artikelen gingen verder over de aantallen daklozen. Door gerichte aanpak van gemeenten en hulpverleningsorganisaties zouden er steeds minder daklozen zijn. Dat stond haaks op mijn ervaringen als professional in de dak- en thuislozenopvang, die al sinds oktober 2010 bomvol zit en waar wekelijks nieuwe aanmeldingen binnenkomen.
In de winter van 2011-2012 stroomden de locaties voor extra winteropvang in de grote steden pas in januari vol. Het was gelukkig van korte duur. De extra voorzieningen waren zeventien nachten open.
Dat is deze winter anders. Op 8 december 2012 ging de winteropvang voor het eerst open. Na zeven nachten werd de winteropvang weer gesloten en op 11 januari werden door heel het land de diverse extra voorzieningen heropend. Omdat het winterweer tot zondag 27 januari lijkt aan te houden zal de extra winteropvang deze keer zeker vierentwintig nachten ingezet worden.
Als er daarna geen vorstperiode meer bijkomt, blijft het daarbij. Er wordt nu al gesproken over de kans dat dit de langste vorstperiode sinds 1963 zal worden. Mocht het later nog eens gaan vriezen dan geldt het record dus ook voor de winteropvang voor daklozen.
Tot nu toe is dat echter geen nieuws. De spaarzame berichten over de opening van de winteropvang worden ondergesneeuwd door files en winterpret. Omdat het aantal daklozen te verwaarlozen is? Dat zou een gotspe zijn. Het aantal daklozen neemt toe en niet dankzij de traditionele clochard.
De ‘nieuwe dakloze’ doet zijn intree. Gezinnen, maar ook alleenstaanden die voor het eerst te maken krijgen met tot huisuitzetting leidende schulden. Tel daar de zwerfjongeren bij op, waar vooral veel woorden aan worden besteed (Kamerbrieven februari 2012 en januari 2013), die nog niet tot een daling van het aantal dakloze jongeren hebben geleid.
Er is geen sprake van een ‘tsunami van daklozen’. De nieuwe daklozen druppelen binnen. Hoeveel daarvan de extra winteropvang nodig hebben, is onbekend. Ik weet wel hoeveel nieuwkomers wij tot nu toe hebben doorgestuurd naar de winteropvang, maar een landelijk beeld heb ik ook niet.
Wie wordt de eerste journalist die ‘ondergesneeuwde’ daklozen boven water weet te krijgen?
In 2009 waren er bijna 18 duizend daklozen in Nederland. Daarvan zwierven er 6.500 rond in de vier grote steden. Nu de kranten ineens weer zijn geïnteresseerd in daklozen, kun je de daklozen weer tellen.
December staat al bol van de tradities. Sinterklaas, Kerst, de jaarwisseling en de hoop op een Elfstedentocht. Sinds een paar jaar kunnen we er een traditie aan toevoegen: de belangstelling voor dakloosheid.