En elke week wordt hij opnieuw geboren
En wreed gescheiden van het veilig water-leven,
En elke week is hem het lot beschoren
Opnieuw een bange idioot te zijn gebleven.
(Uit: De idioot in bad van M.Vasalis)
Soms vraag je je af waarom er onderzoek gedaan moet worden, naar iets wat je bijna dagelijks onder je ogen ziet afspelen. De NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) heeft ontdekt dat er amper onderzoeksliteratuur is over geweld tegen psychiatrische patiënten. Zouden de cijfers die in andere landen bekend zijn, ook in Nederland gelden? Volgende week houdt de NWO eerst maar eens startsymposium.
De gewelddadigheid die psychiatrische patiënten zelf aan de dag leggen is alom bekend. Maar Jaap van Weeghel, directeur van het GGZ Kenniscentrum Rehabilitatie, vindt het tijd worden dat imago eens bij te stellen. Onderzoek naar geweld tegen de patiënten is een begin om de slachtoffers goed te kunnen helpen, zegt hij in het AD.
Het Kenniscentrum Rehabilitatie stelt: het gaat hierbij niet alleen om criminele handelingen door vreemden, maar ook door geweld en mishandeling door buurtgenoten, familieleden, medepatiënten en hulpverleners.
De trouwe lezer weet dat ik werk in een opvang voor dak- en thuislozen. De laatste jaren is de toestroom van psychiatrische patiënten flink toegenomen. En waar het NWO onderzoek naar wil laten doen, zien we regelmatig hier gebeuren. Twee voorbeelden.
1. Het komt nogal eens voor dat familie, buren of onbekend het budgetbeheer van een patiënt hebben overgenomen. Gaat meestal goed, maar iets te vaak maken we mee dat de patiënt wordt kaalgeplukt en soms geen geld heeft voor kleding en eten, die hij dan maar bij ons komt halen.
Wanneer wij vermoedens hebben van zulke praktijken tippen we de politie.
2. Verschillende psychiatrische patiënten verdragen elkaar niet. De schizofrenen, borderliners, depressieven met hun wisselende stemmingen, zenuwachtig gedrag en stemmetjes in het hoofd worden getreiterd door de patiënten met persoonlijkheidsstoornissen. Narcisten, grote ego's, a-socialen. Hoe gek die ook zijn, ze verwijten ons de echte gekken hier binnen te laten, wat soms met bedreigingen gepaard gaat.
Dat laatste is lastig werken. We hebben sterke vermoedens dat de zwaksten buiten onze deur, in opdracht van de dominantere idioten, gedwongen worden drugs te kopen, aangezet worden tot diefstal of gewoon hun geld en andere bezittingen moeten inleveren.
Ook vermoeden we dat dit soort dubieuze contacten al in onze opvang worden gelegd. Het is dan ook dagelijks naar de koffietafeltjes lopen om te controleren wat voor gesprekken er worden gevoerd.
We melden het allemaal bij onze contacten met politie en de GGZ. Helaas, is het antwoord, kan er pas echt wat aan gedaan worden als er een heus incident plaatsvindt. Incident is het verbloemend vakjargon voor gewelddadigheid.
Ondertussen houden we de diverse patiënten in ons kleine zaaltje een beetje uit elkaar. Voorstellen om de groepen apart op te vangen, lopen stuk op gemeentelijk beleid. Ondertussen sluit de GGZ heel beroerd aan op de opvang, die noodzakelijk is nadat een patiënt is “uitbehandeld”.
De diagnose is gesteld, de medicatie bepaald en de patiënt mag de maatschappij weer in. Waar hij in zijn flatje overlast bezorgd in de buurt, in handen valt van drugsdealertjes, en na herrie en schuldenopbouw weer op straat staat.
Wat mij betreft hoeft er geen onderzoek plaats te vinden of er geweld tegen psychiatrische patiënten plaatsvindt. Een simpele rondvraag bij woningbouwverenigingen en instellingen voor maatschappelijke opvang levert genoeg cijfers op, om vast te kunnen stellen er heel snel concrete plannen moeten komen, waarbij het hele hulpverleningscircus op de schop gaat. Zodanig, dat een psychiatrische patiënt niet aan zijn lot wordt overgelaten, na ontslag uit de GGZ.
Doelgerichte samenwerking tussen de instellingen, inclusief woningbouwverenigingen en politie. Het kan betekenen dat een psychiatrische patiënt wel op zichzelf woont, maar dagelijks bezoek nodig heeft. Het kan betekenen dat er meer diverse opvang moet komen, om de groepen die elkaar bijten, uit elkaar te houden. Het kan dus betekenen dat er intensiever en meer gespecialiseerd toezicht en begeleiding komt.
We hoeven niet te wachten op onderzoek. We (mijn collega's) willen de psychiatrische patiënten beter helpen dan we nu kunnen. Het wordt zo langzamerhand erg vervelend om te zeggen, maar dan hebben we meer nodig dan we nu krijgen.