Laatste update gemeenteraden onderaan dit artikel.

“We zijn geen lokaal uitvoeringskantoor van het Rijk. We zijn er in de eerste plaats voor onze inwoners. Voor hen willen we er het beste van maken”.
Dat zei Annemarie Jorritsma vorig jaar, nadat een grote meerderheid van de gemeenten het Bestuursakkoord maar gedeeltelijk had aangenomen. Geheel tegen de zin van kabinet Rutte, dat ondanks dreigementen geld terug te trekken, niets anders kon dan met een herzien akkoord verder met de gemeenten de plannen voor decentralisatie uit te werken. Het Bestuursakkoord heet nu “Bestuursafspraken 2011-2015”.

Dat was de laatste grote aanvaring tussen lokaal en centraal bestuur. Kern van de zaak: gemeenten willen wel taken van het rijk of provincie overnemen. Graag zelfs. Maar niet zonder adequate financiering. Het spreekt vanzelf dat decentralisering de gemeenten zodanig aangaat, dat er flink over is gedebatteerd in alle gemeenteraden. Het spreekt evenzeer vanzelf dat het Rijk de verder onderhandelt met de gemeenten, toen het verzet enorm bleek.

Hoe zal het kabinet reageren golf van aangenomen moties over het kinderpardon? De een na de andere gemeenteraad stuurt burgemeester en/of wethouders er op uit om bij minister Leers over te halen de initiatiefwet van PvdA en ChristenUnie aan te nemen. Die initiatiefwet heeft tot doel een generaal pardon te regelen voor minderjarige asielzoekers, die door fouten van de overheid langer dan drie jaar in Nederland zijn.

Een veel gehoord argument van tegenstanders van lokale moties is dat een gemeenteraad zich niet met landelijke kwesties moet bemoeien. Sommige tegenstanders voegen er aan toe dat het de landelijke besluitvorming niet zal helpen of misschien wel kan frustreren.
Dat laatste is misschien waar, de rest van het betoog beslist niet. Gemeenten krijgen namelijk direct te maken met gevolgen van landelijk asielbeleid. Het asielbeleid mag gerust de tweede grote aanvaring tussen lokaal en centraal bestuur genoemd worden. Gemeenten liggen al ruim 10 jaar overhoop met het Rijk over de consequenties van een stringenter asielbeleid.

In 2002 weigerden 60 gemeenten uitgeprocedeerde Somaliërs en Irakezen op straat te zetten. In 2003 verklaarde de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) niet mee te zullen werken aan het uitzetten van zo’n vierduizend asielzoekers, die niet onder het generaal pardon vielen. De VNG ging bij de Tweede Kamer lobbyen om een verruiming van de pardonregeling te bepleiten. Mede door het grote verzet van de gemeenten, kwam het in 2006 tot een motie van wantrouwen tegen toenmalig minister Verdonk, die haar portefeuille kwijtraakte.

Hirsch Ballin mocht het overnemen en ook hij raakte in conflict met de gemeenten. In 2010 droeg hij  de gemeenten op noodopvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers te sluiten. Wethouders vonden dat ze verantwoordelijk waren voor de humaniteit en veiligheid in hun gemeenten. Het rigide beleid van het Rijk zou dat in gevaar brengen.
Ook nu leidde de druk van de gemeenten tot enige inschikkelijkheid bij het Rijk. Hirsch Ballin kondigde aan dat asielzoekers niet meer op straat worden gezet en dat de procedures rondom asielaanvragen versoepeld zouden worden.

Inmiddels vinden 45 gemeenten dat landelijk beleid wel degelijk lokale belangen raakt. En dat klopt natuurlijk ook. Evenals in vorige jaren het Rijk de gemeenten wil dwingen volwassen asielzoekers de toegang tot allerlei voorzieningen te weigeren, zullen gemeenten ook minderjarigen uit openbare scholen moeten verwijderen. Ook als het gaat om volledig ingeburgerde kinderen, uit landen waar nog steeds veel mis is. Ook voor hen willen gemeenten er het beste van maken, om het citaat van Jorritsma maar even uit het verband te rukken.

Het zal nog tot eind maart duren voor duidelijk is hoeveel gemeenten de motie kinderpardon hebben aangenomen en hoe groot de lokale druk op minister Leers dus zal zijn. Het aantal voorstanders van de motie groeit op dit moment harder, dan het aantal tegenstanders.

In dit exceldocument houden we de stand van zaken bij. Met bronnen en details over, bijvoorbeeld, stemverhoudingen binnen gemeenteraden, voor zover bekend. Laatste update: 45 gemeenten voor, 14 tegen (een week geleden waren 31 gemeenten voor en 12 tegen).
Deze week komt de motie in zeker nog zeven gemeenten aan de orde. Wie de uitkomst weet mag het hier in de reacties melden.

Update 15 februari, 22:00 uur: 52 gemeenten voor, 17 tegen. Zie bronnen en bijzonderheden in dit excelcocument.
22: 30 uur: Nu 54 voor met nog 7 raadsvergaderingen gaande in Den Haag, Eemsmond, Aalburg, Aalsmeer, Ameland, Apeldoorn en Soest.