Bijna alle zaken die het kabinet voor advies naar de Raad van State stuurt, rammelen aan alle kanten. Die indruk krijg je als je de conclusies van de Raad doorleest van de laatste 30 onderwerpen die de Raad kreeg voorgelegd.
Van de 30 voorstellen die de laatste 9 maanden naar de Raad gingen kreeg 60% kreeg een negatief advies en 40% een positief advies onder voorbehoud. De Raad formuleert een negatief advies meestal zo: De Afdeling advisering van de Raad van State geeft U in overweging het voorstel van wet niet te zenden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal dan nadat met het vorenstaande rekening zal zijn gehouden.
Bij positieve adviezen schrijft de Raad: De Afdeling advisering van de Raad van State geeft U in overweging het voorstel van wet te zenden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, nadat met het vorenstaande rekening zal zijn gehouden. Dat betekent dat de Raad een aantal kritische vragen en kanttekeningen heeft geplaatst. Het wetsvoorstel is dus voor verbetering vatbaar. Met andere woorden: er is niet één voorstel volledig goed gekeurd door de Raad van State.
Wie denkt dat het kabinet minder last heeft van de Raad nu Piet-Hein Donner onderkoning is geworden, komt vooralsnog bedrogen uit. Hij is nog maar 25 dagen aan het werk als vice-voorzitter, maar de vijf adviezen waar zijn handtekening onder staat, zijn net zo vaak negatief als alle 30 adviezen van de laatste 9 maanden.
Dat kan natuurlijk veranderen. Voorwaarde lijkt wel dat het kabinet wetsvoorstellen beter voorbereidt. Van de 27 wetsvoorstellen die het kabinet aan de Raad voorlegde, is ruim 83% na het Raadsadvies gewijzigd naar de Tweede Kamer gestuurd. Slechts in drie gevallen ging een wetsvoorstel ongewijzigd door, maar wel met aanpassingen in de memorie van toelichting.
Gezien de hoeveelheid gewijzigde voorstellen lijkt de Raad dus een zinvolle functie te hebben. Als een clubje dat het huiswerk van het kabinet nakijkt. Prima, want wetgeving moet zorgvuldig gebeuren. Maar hoe kan het dat de Raad, volgens RTL Nieuws, 60 procent meer wetsvoorstellen negatief beoordeelt, dan ten tijde van het kabinet Balkenende IV het geval was?
Bovendien lijkt het kabinet de Raad niet volledig serieus te nemen. Daar waar de Raad het kabinet adviseert een wetsvoorstel te heroverwegen,volstaat het kabinet met het overnemen van wat wijzigingen en stuurt de zaak toch naar het parlement. Het kabinet slaat de adviezen van de Raad stelselmatig in de wind.
Gemiddeld gaan er 4 tot 5 maanden overheen voor de Raad een definitief advies kan publiceren. De Raad neemt gemiddeld 2,3 maanden de tijd zich over een ingediend wetsvoorstel te buigen. Het kabinet doet er vervolgens ongeveer net zo lang over om op het advies te reageren. Eenmaal terug bij de Raad duurt het gemiddeld 10 dagen tot we kennis kunnen nemen van advies en reactie. Voor indiening bij de Raad is er al wat tijd besteed aan het opstellen van een wetsvoorstel en na publicatie van het advies begint het traject door Tweede en Eerste Kamer. In dit exceldocument een overzicht van de laatste 9 maanden.
In één geval duurde het adviestraject slechts drie dagen. Toen de rechter besloot dat gemeenten de identiteitskaart gratis moesten verstrekken, was het kabinet er als de kippen bij om dat met een spoedwetje te repareren. De Raad was het kabinet ter wille door razendsnel het advies op te stellen.
Een wetsvoorstel over lesbisch ouderschap was pas na 181 dagen gereed voor publicatie. Het kabinet deed er 166 dagen over om op het Raadsadvies te reageren. Dat advies was negatief, toch ging het wetsvoorstel naar de Kamer.
Op zich is het niet erg dat er de tijd wordt genomen voor een wet praktijk kan worden. En wet moet jaren mee kunnen. Het hele traject zou korter kunnen als de Raad van State zich er niet mee zou bemoeien. Sommige politieke partijen vinden dat de controle van de Eerste Kamer voldoende is. Anderen vinden de Raad van State het geschikte orgaan en schaffen liever de Eerste Kamer af.
Zolang er blijkbaar rammelende wetteksten worden opgesteld en Raadsadviezen worden genegeerd, is het misschien beter het kabinet op te heffen en te vervangen door meer deskundige lieden.