De Alphenaar die zaterdag 9 april een bloedbad aanrichtte in een winkelcentrum, is een extreme uitzondering op het aantal verwarde mannen, die voor aardig wat onrust in de samenleving zorgen. De definitie “verwarde man” is misschien niet van toepassing op de Alphenaar, omdat tot nu toe nog geen motief bekend is. Hoewel er, na eerste onderzoek, geen aanwijzingen voor zijn, zou het wel een doordachte en geplande actie geweest kunnen zijn.

Maar laten we er vooralsnog vanuit gaan, dat zal blijken dat het wel om een verwarde man gaat. Een definitie die ook voor Karst Tates gold, ook al zou hij gezegd hebben het koningshuis te willen treffen. De verwarde mannen dus. Mensen waar een steekje aan los zit. Lieden die de draad kwijt zijn. Ze zijn vaak verstikt geraakt in hun eigen breiwerkje, waarmee ze een onwerkelijk wereldje in elkaar hebben geflanst.

Dit jaar haalden 28 verwarde mannen het nieuws. Slechts drie vrouwen haalden de pers. Daarbij vielen 28 gewonden en 10 doden (inclusief enkele daders). De meesten vielen dus in Alphen aan de Rijn: 17 gewonden en 7 doden. Een overzicht van deze sinistere actualiteiten in dit exceldocument, met links naar de nieuwsberichten.
De gemiddelde leeftijd is 38 jaar. Ter herinnering: ook Karst Tates was 38 toen hij in Apeldoorn dood en verderf zaaide. De meeste verwarde mannen van dit jaar, zijn tussen de 30 en 40 jaar. Zou hen de midlife crisis teveel zijn geworden?

De Alphenaar was 24 en niet alleen daarom een uitzondering. Bij de meeste ongelukkige acties van verwarde mannen, blijkt er wel een aanwijsbaar motief en blijft het geweld beperkt tot hoogstens wat materiële schade.
De meeste motieven betreffen verstoorde relaties met partners, buren of overheden. In de meeste gevallen stonden de verwarde mannen al als zodanig bekend bij familie, vrienden of GGZ-instellingen. Voor hen was het geen verrassing dat hun verwarde man een keer door het lint ging.

Verwarde mensen zijn niet uitzonderlijk. Eén op de 10.000 mensen maakt voor het eerst een psychose mee. Dat komt dus neer op 1668 duidelijk verwarde mensen. Stel dat een psychose tot gewelddadigheid kan leiden, dan is dat hooguit 84 keer per jaar waar. Altijd teveel, maar niet meteen een reden voor de overheid om er peperdure onderzoeken tegenaan te gooien om uit te vogelen of die paar gevallen voorkomen kunnen worden. Een enigszins hypocriete opstelling, want de overheid is wel bereid er miljoenen tegenaan te kwakken, om het aantal verkeersdoden terug te dringen. Het vorige kabinet had een streefcijfer: van 720 in 2007 maar slechts 500 verkeersdoden in 2020.

Dat zijn er nog altijd meer dan het aantal slachtoffers, die aan acties van verwarde mannen overlijden, dus dat mag wat meer kosten. Maar de stelling dat drama’s zoals in Alphen aan de Rijn niet te voorkomen zijn, is uiterst speculatief, omdat dure preventie- en behandelmethoden in de GGZ niet van de grond komen, dankzij de bezuinigingen in die sector.
En als een enkel drama dan nòg niet te voorkomen valt, dan zou het wel slachtoffers schelen, als het een 24-jarige sukkel onmogelijk wordt gemaakt aan een zwaar wapen als een mitrailleur te komen.

De defintitie “verwarde man” mag ook wel eens herzien worden. Laten we afspreken dat iedereen die naar de wapens grijpt, of laat grijpen, verwarde mannen zijn. Op hen kan dan de Nederlandse wetgeving worden toegepast dat iedere verwarde, die een gevaar voor zichzelf of zijn omgeving is, gedwongen opgenomen kan worden in een GGZ-instelling. Hoeveel onrust zou dat voorkomen?
(Sprak een verwarde man).