Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is alweer in opspraak wegens een krantje. Eerder viel half Nederland over de glossy Gerda. De commotie leidde tot het ontslag van een topambtenaar.
Nu is op de en of andere manier de inhoud van een van de personeelsbladen naar buiten gekomen. Het blad Met Name publiceerde tips voor de ambtenaren om aan de verkiezingscampagnes te ontsnappen.
Blijkbaar hebben ambtenaren last van de verkiezingscampagnes. Anders zouden die tips nooit bedacht zijn. Wat voor last is onduidelijk. Het blad zelf is niet online in te zien en de berichtgeving over het artikeltje schrijft niets over de motieven van de Met Name-redacteurs.
Die gingen fiks in de fout. Doe een “Volkert van der G’tje”, was een van de adviezen. Waarop het ministerie zich natuurlijk genoodzaakt zag, excuses aan te bieden.
Had het ministerie maar het personeelsblad wegbezuinigd in 2008. Maar nee, het LNV was een van de drie ministeries die ervoor koos het blad te handhaven en moest op andere zaken bezuinigen.
Omdat het zo’n geweldig blaadje is? Nou, in 2006 dacht een jury daar anders over. Voor het e-magazine van Bedrijfsjournalistiek.nl beoordeelde een jury de ministeriële personeelsbladen. Het blad Met Name haalde een achtste plaats, omdat slechts 1 jurylid de inhoud “kritisch, maar feitelijk correct” vond.
Het blad is er blijkbaar niet op vooruit gegaan. Met de tips om de verkiezingscampagnes te ontwijken, is het behalve schijtlollig, ook ethisch incorrect gebleken.
Of mag ook een personeelsblad de vrijheid van meningsuiting optimaal benutten?
Tag archieven: ambtenaren
Overheid met schone handen
Onder de intrigerende titel “Overheid werkt aan schoon geweten” publiceerde de VNU-website Inoverheid.nl een interview met Alain Hoekstra, hoofd van het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS).
“Integriteit is geen luxe, maar een basisaspect van goed overheidsbestuur“, zegt Alain Hoekstra in dat interview. Zijn in 2006 opgerichte bureau heeft tot taak overheden te steunen om op het rechte pad te blijven. Aanleiding was, onder andere, de bouwfraude in de jaren '90, waar ambtenaren bij betrokken bleken.
“Overheden zijn altijd kwetsbaar“, meent Hoekstra, “ze beschikken over middelen, informatie en bevoegdheden die voor veel partijen interessant zijn. Sommige mensen zullen om deze reden een voet tussen de deur willen krijgen“.
Waar een overheid het meest kwetsbaar is, valt moeilijk aan te geven. Maar vandaag de dag is de hele overheid erg kwetsbaar. De kredietcrisis en de taakstellingen (bezuinigingen) leiden er wellicht toe dat de overheid weinig geld wil spenderen aan de bevordering van de integriteit.
Integriteit is een rekbaar begrip. De corruptie-waakhond Transparency International publiceert jaarlijks een Corruption Perception Index (CPI). Wie een 10 scoort is brandschoon, wie nul krijgt bezit geen greintje integriteit. Nederland doet het goed en scoorde in 2008, samen met IJsland, een 8,9. Denemarken (9,3), Zweden, Singapore en Zwitserland doen het beter. Het beroerdst is het gesteld in landen als Somalië, Afghanistan en Irak (het overzicht van 2008 – pdf – is hier als download in te zien).
Opvallend is wel dat geen enkel land de 10 met een griffel krijgt. Er is altijd wel ergens een ambtenaar of een politicus die bezwijkt voor aangeboden verleidingen of met ongewenst gedrag verkeerde voorbeelden afgeeft.
De Nederlandse ambtenaar vindt zich zelf redelijk integer, bleek uit een onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam in samenwerking met Binnenlands Bestuur. De ambtenaren geen zichzelf een bescheiden voldoende (een 7), maar hebben zo hun twijfels over de bestuurders en politici.
De ambtenaren geven hun eigen organisatie (bestuur of vertegenwoordigende organen) een gemiddelde van 6,8. De rechterlijke macht scoort nog het beste (7,3) maar de Eerste Kamer (6,9), gemeenten (6,6) en provincies (6,4) scoren lager. De Tweede Kamer komt er in de ogen van de ambtenaren met een 6,2 wel erg slecht van af.
Tot zover de stand van zaken in 2008. In internationaal verband een dikke voldoende, intern hebben de ambtenaren nog wat bedenkingen.
Zijn er dan na het onderzoek van de Algemene Rekenkamer in 2004 zo weinig vorderingen gemaakt? De Rekenkamer deed een nulmeting, om een startpunt te creëren van af welke gewerkt kon worden aan het oppoetsen van de integriteit. De conclusie was: de integriteit van de overheid was zeer gebrekkig.
Geschrokken van de reacties begon men ijverig protocollen, gedragscodes, toetsingsinstrumenten en controlemiddelen te ontwikkelen. Het BIOS werd dus in 2006 aan het werk gezet om dat een beetje vaart te geven.
Blijkbaar was dat niet genoeg, want in 2007 lanceerde minister van Binnenlandse Zaken, Ter Horst, een experiment waarbij burgers en ambtenaren anoniem schendingen van integriteit door overheidsfunctionarissen kunnen melden. Klachtenregelingen en klokkenluidersregelingen zijn kennelijk niet voldoende. Dus kan men bij het meldpunt M (Meld Misdaad Anoniem) mogelijke corruptie inleveren.
Mij is niet bekend of de proef, die een halfjaar zou duren, tot een definitief meldpunt voor anonieme tips heeft geleid. In ieder geval kun je op de website van Binnenlandse Zaken zeker een melding doen, maar dat kan daar niet anoniem.
Zou de Nederlandse overheid ooit de schoonste handen ter wereld kunnen hebben? Dan zullen ambtenaren toch ver uit de buurt van louche projectontwikkelaars moeten blijven. Ministers en wethouders toch uitermate zorgvuldig hun reiskosten moeten declareren. En zelfs in de privé-sfeer zullen ze zich niet in tippelzones of zoenend in fietsenhokken moeten ophouden. Een ambtenaar in functie of een beëdigd politicus kan zich geen menselijke trekjes veroorloven.
Je zou zelfs kunnen stellen dat de overheid amper integer is te noemen als ze haar eigen doelstellingen niet haalt, terwijl ze de burgers wel afstraft met maatregelen als die niet meewerkt aan de hen opgelegde doelen.
Op de CPI krijgt Nederland een 8,9. Ambtenaren geven hun overheid een 6,8. Welk rapportcijfer heeft u over om de integriteit van onze overheid te waarderen?
Schrijvende ambtenaren
Schrijvende ambtenaren? Ben ik zo'n beroerde blogger dat ik me aan een pleonasme bezondig? Dan zou ik toch een wat eenzijdig beeld van de ambtenaar hebben. Natuurlijk verricht een behoorlijk deel der ambtenaren schriftelijk werk. De ambtenaar hoeft daar tegenwoordig de pen niet meer voor te slijpen, zoals op bijgaande afbeelding te zien is, maar tikt er lustig op de pc los. Dat maakt een ambtenaar echter nog geen schrijver. Jawel, er zijn er een paar (*) die hun schrijversaspiraties botvieren in weblogs, maar de meesten beperken zich tot de ambtelijke stukken op hun werk. En dat kan beter vinden ze bij Schouten & Nelissen, dat gerenomeerde buro voor o.a. managmenttrainingen. Dus porren ze ambtenaren op literaire prestaties te leveren en mee te doen aan de wedstrijd 'De overheid schrijft stukken beter'.
Tot nu toe zijn er twee edities van die wedstrijd geweest waaraan ambtenaren van gemeenten, provincies en ministeries mee konden doen. Dit jaar mogen alle ambtenaren een bijdrage leveren, dus ook diegenen die bij bijvoorbeeld de brandweer, de COA, het UVW of de waterschappen werken.
Het doel is natuurlijk niet om de ambtenarij op te stoten in de vaart der wereldliteratuur. Nee, men wil dat de ambtenaren meer 'lezersgericht' gaan schrijven. In de vorige edities ging het nog om brieven die de ambtenaren naar elkaar stuurden, dit jaar gaat het om brieven die voor de burgers zijn bedoeld. Daar is al jaren veel om te doen en de overheid doet haar uiterste best om de communicatie met de burger te verbeteren. Leesbare brieven horen daar ook bij.
Nou zal dat uiteindelijk wel lukken. Leesbaar, helder schrijven is niet voor iedereen weggelegd (dit weblog is daar een fraai voorbeeld van) maar met enige oefening en deskundige tips kun je een heel eind komen.
Wat me nou mooi lijkt is, als de ambtenaren eenmaal aardig schrijven hebben geleerd, er daarna een wedstrijd komt voor ambtenarenproza waarin aparte maar goede ideeën zijn beschreven. Want uiteindelijk moet het niet om de vorm gaan maar om de inhoud. Ook bij ambtenaren. Het winnende stuk moet wat mij betreft een baanbrekend idioot idee bevatten en ook nog eens in een boeiende, pakkende stijl geschreven zijn. Het mag gerust de lengte van een novelle hebben, want een gek, vernieuwend idee breng je niet in 1 A-viertje aan de man.
Zo vangen we wellicht twee vliegen in één klap: we worden verrast met een nieuwe bestseller en ambtenaren worden gestimuleerd eens buiten de geëigende paden van het reguliere overheidsdenken te treden. Mochten er onder de lezers ambtenaren zijn die dit eens willen uitproberen: schrijf en stuur je stuk naar de redaktie (postmaster@peterspagina.nl). De overige lezers kunnen een handje helpen door tips voor prachtige ideeën te leveren.
(*) Een paar ambtenaren? In mijn linklijstje van andere weblog staan er in ieder geval twee. Ooit heb ik eens een ambtenaar benaderd om toe te treen tot de redaktie hier. Hij vond dat-ie dat niet kon maken uit integriteit jegens zijn werkgever. De overheid heeft een aantal ambtenaren aan het bloggen gezet op de site werkenbijdeoverheid. Het weblog als promotiemiddel om vacatures vervuld te krijgen. Deze ambtenaren mogen vast wel in baas zijn tijd bloggen.