Burger verder van democratisch huis

GemeenteambtenaarDe gemiddelde gemeenteambtenaar weet geen raad met ideeën die de burger aanlevert.

Dit meldt de BRR (Burgerlijke Raad voor het Regeringsbeleid), van Steven de Jong, tevens initiatiefnemer van lastvandeburger, waar ambtenaren mogen klagen over irritante burgers.

Vaak reageren gemeenten helemaal niet op een ingestuurd plannetje. Een aantal brengt nog wel de beleefdheid op een bevestiging van ontvangst te sturen, maar laat daarna ook niets meer horen.
Slechts in een enkel geval gaan de lokale ambtenaren voortvarend aan de slag en helpen de plaatselijke Willie Wortels aan bruikbare informatie en ondersteuning.

Gisteren kon u hier ook al lezen dat burgers in Nederland niet mogen stemmen over het gemeentelijke budget, terwijl dat in andere landen wel het geval is.
Tegelijkertijd deelt minister Hirsch Ballin mee dat het invoeren van
lekenrechters een aardig idee is, maar veel te duur en dat we dat dus op onze buik kunnen schrijven. Gaat niet door en daarmee blijft Nederland achter bij andere Europese landen die wel vertrouwen hebben in een burgerbijdrage aan de rechtsgang.

Ik kan me nog herinneren dat Wouter Bos tijdens de presentatie van het regeerakkoord, op een vraag van een journalist of de overheid nu echt gaat luisteren naar de burger, antwoordde: Het gaat natuurlijk niet zo worden van u vraagt, wij draaien.

Lijkt dat nu helemaal waar te worden? Blijft het zo dat dure overheidscampagnes om de burger meer bij de democratie te betrekken, alleen resulteren in raden en commissies die adviezen mogen uitbrengen waar de overheid naar eigen believen mee om mag springen?

Burgers leveren ideeën maar er wordt weinig mee gedaan, meebeslissende burgers zijn in ieder geval niet bij justitie welkom. Wordt dit de trend van het huidige kabinet en raken we stapsgewijs steeds meer verwijderd van een participatieve democratie?

Burgerbudget

spaarvarkenGeld is macht. Op lokaal nivo wordt die macht nu uit handen gegeven. In Groot-Brittanië worden een aantal experimenten gestart om burgers te laten stemmen over het gemeentebudget. Via buurtverkiezingen en lokale debatten kunnen burgers meebeslissen of er geld wordt uitgegeven aan bijvoorbeeld een wijpark, het tegengaan van zwerfvuil of de aanpak van probleemjongeren. De burgers mogen stemmen over aanzienlijke bedragen. Dus geen fooitjes waar ze een beetje mee mogen spelen, nee, flinke sommen geld die er echt toe doen om nu eens te besteden aan onderwerpen waarvan de burger vindt dat die er toe doen.
Het idee van het Participatief Budget is overgewaaid uit Zuid-Amerika. In 1989 werd het voor het eerst toegepast in het Braziliaanse Porto Alegre. Het fenomeen verspreidt zich nog steeds door heel Zuid-Amerika. In België is er minstens 1 gemeeente die burgers zelf het geld laten uitgeven en sinds een jaar of twee studeert men ook in Afrika op de mogelijkheden.
Geven burgemeesters, wethouders en gemeenteraadsleden hiermee hun macht uit handen? De initiatiefnemers menen van niet. Wel kan het bijdragen aan een sterkere band tussen burger en politiek.
In Nederland kennen we dit, voor zover ik weet, niet. Wel tal van burgercommissies, burgerraden die wel een adviserende maar geen beslissende functie hebben. Wordt het hier ook niet eens tijd voor het 'burgerbudget'? Of bestaat het gevaar dat de burger zich gaat gedragen als een kind in de snoepwinkel en wordt er dan gemeenschapsgeld uitgegeven aan onzinnige zaken?
Geef uw mening en wellicht heeft u ook goede ideeën waar het geld van uw gemeente aan uitgegeven dient te worden.

Maakbaarheid is hersenspinsel

hersenspinselHet geloof in maakbaarheid berust op het idee dat gedrag en processen te veranderen zijn door sturing en scholing. Komt er een hoop water op het land af, dan bouw je dammen en dijken en stuur je het water de andere kant op. Vaardigheden om dijken te bouwen en ook waterhoogten te voorspellen kun je leren. Met kennis en kunde maken we de wereld tot wat we maar willen.
Nu heeft elk geloof in wat voor idee dan ook wel een tegenhanger. Neem bijvoorbeeld hoogleraar Willem Verbeke (Erasmus Universiteit), die het idee nuanceert dat je kunt worden wat je wilt, als je maar je best doet. Stel je hebt het altijd wel lollig gevonden in een winkel te staan. De baan van je dromen. Na een poosje blijkt dat je niet zo'n beste verkoper bent. Hup, op naar een training om verkoopkwaliteiten op te doen. Het wordt wel wat beter, maar echt geweldig wordt het niet.
Hoogleraar Verbeke heeft een groep verkopers
de hersenscanner in gejaagd en de foto's maakten duidelijk wat nou het verschil tussen een goede en slechte verkoper was: de vaardigheid om de gedachten van de klant te kunnen lezen.
Daar heb je een bepaald deel van je hersenen voor nodig en jawel hoor, de slechte verkopers gerbuiken die gedeeelten niet. Volgens hoogleraar Verbeke heeft het geen zin mensen op verkoperstraining te sturen wiens relevante hersendelen slecht functioneren. Die mensen kunnen best heel goed in wat anders zijn, maar verkoper? Nee.
Kan je dan wel een baan vinden waar je gelukkig van wordt? Zeker wel. Hou maar op met sollicitatietrainingen, workshops om je eigenwaarde op te krikken en internettestjes om je sterke en zwakke kanten te ontdekken. Laat een hersenscan maken. De hoogleraar verwacht dat over een jaar of tien mensen massaal van dit hulpmiddel gebruik zullen maken. Hij vindt het overigens niet zo'n goed idee dat werkgevers liever de foto's van je brein inzien dan je c.v. He moet vooral een middel zijn om mensen zelf te laten onderzoeken of ze wel de passende sociale vaardigheden bezitten of dat hun hersens zo in elkaar zitten dat ze uitstekende managers zullen worden.
Dat zulk soort kwaliteiten maakbaar zijn is een hersenspinsel. Laat dus eerst de kwaliteiten die je wel hebt op de gevoelige plaat vastleggen en doe daar je voordeel mee. Dat kan dus het vinden van de perfecte job zijn, maar wellicht kun je ook het bij jou passende huisdier vinden. Misschien kun je er nu eens achter komen of je werkelijk wel het feestbeest bent of de toch wat saaie piet voor wie je ondanks alle party-bezoek door vrienden wordt versleten. Laat een scannen welke hersendelen toch telkens weer voor die misverstanden in je relatie zorgen en vindt uit welk huisdier het beste bij je past..
De lezersvraag: Wat zou jij van jezelf willen weten en daar een uurtje in de MRI-scanner voor over hebben?
(lees ook meer in het
bronartikel in het Financieele Dagblad).

Gek van pinnen

hoofd DaliJe zult steeds vaker meemaken dat je mensen bij de pinautomaat volledig ziet flippen en vervolgens in een dwangbuis afgevoerd worden maar de plaatselijke psychiatrische kliniek. Typisch gevalletje pinpsychose. Wat al langer op dit weblog is beweerd, lijkt nu bewezen door een onderzoek: mensen gaan ten onder aan de mahsro-code. Mahsro? Wat was dat ook alweer? Wel, mahsro staat voor Mijn Arme Harde Schijf Raakt Overbelast. Een verschijnsel dat allang gemeengoed is in onze samenleving. Want behalve de gewone gigantische informatiestroom van nieuwsberichten, nieuwe wetten en protocollen op je werk, moeten we ook nog eens een hele rij codes onthouden om toegang te kunnen krijgen tot ons eigen geld, het netwerk op de pc, en helpdesks van overheden en bedrijven.
Geheugenspecialist
Peter de Deyn zegt in de Telegraaf: “Wie kan in godsnaam zeven codes onthouden. Het menselijk brein is niet gebouwd op het onthouden van meerdere viercijfer codes.” Volgens de deskundige kan ons korte termijn geheugen maximaal acht cijfers een beperkte tijd onthouden en duurt het flink wat langer voor je een pincode in je lange termijngeheugen hebt verankerd.
En wat doen mensen dan? Alles op een papiertje zetten. Of bewaren op de gsm. Er zijn ook slimmerds bij die zoveel mogelijk alles tot 1 code proberen terug te brengen. En dat maakt de veiligheid op internet niet groter. Als mensen overal dezelfde vier-cijferige code voor gebruiken is een beetje hacker zo in het bezit van uw spaargeld en je fotoalbum op Flickr waar je in niet al te fraaie poses je familie hebt vastgelegd. Nu wordt alom aangeraden regelmatig van wachtwoord te veranderen, dus zo komt een code natuurlijk van je lang zal ze leven niet in je lange termijngeheugen.
Ikzelf kan, van de ongeveer 16 codes die ik moet gebruiken, er vier uit het blote hoofd ophoesten. Dat gaat slechts een enkele keer mis als er een black out optreedt. Dat is dan wel het moment waarop de stress zodanig toeslaat dat krankzinnigheid op de loer ligt.
Hoeveel codes kan jij eigenlijk onthouden? En heb je nog tips voor de lezers om niet helemaal gestoord te worden van al die te onthouden codes? Of zit u al in cognitieve therapie om te leren omgaan met code-stress?

Nachtrust in de polder

volkskrant

Rollatorgebruiker: “Pfff, ik heb nu al weken geen oog dicht gedaan. Uiteindelijk naar de slaappilletjes gegrepen. Da's nu gelukkig voorbij.”

financieel dagblad

Rollatorgebruiker: “En het mooie is dat ik nu dan toch geld overhou om eens een goed bed te kopen. Ik verwacht dat een beter bed mijn gezondheid ook ten goede komt.”

MT

Manager Beter Bed: “Kijk eens hier, het is natuurlijk geen gezicht als iedereen zijn hoofd te ruste legt op de laptop. Slapen doen mensen maar thuis. Wezijn niet van plan onze winstverwachting naar de sodemieter te helpen omdat er een trendgevoelig klimaatverschijnseltje zou moeten worden ingevoerd.”

Dag

Werknemer Beter Bed: “Ja, hoe komt dat?! We moeten hier zo hard werken dat je uitgeput thuiskomt. Ik val thuis al in slaap nog voor ik de kinderen naar bed kan brengen!”

NRC

Balkenende: “Ik verzoek iedereen wanneer ze hun vakantiebestemming bereiken, even rustig van de vakantie te genieten als ze dat ook andere vakanties doen. Er is voorhands geen enkele reden om werkelijk ongerust te zijn.”

De fiets als microkrediet

Einstein op de fietsOm schone alternatieven te vinden voor de auto, files en armoede moet je wel de creatieve genialiteit van Einstein hebben. Of de in het vorige artikel genoemde professor Martin van Maarseveen over die kwaliteiten beschikt weet ik niet, maar interessante ideeën heeft-ie wel.
Hij neemt deel aan een
internationaal project dat gaat onderzoeken hoe de fiets gebruikt kan worden om niet alleen de verkeersproblemen in miljoenensteden op te lossen, maar ook om de armoede te verlichten.
Een voorbeeld: in een Zuid-Afrikaanse sloppenwijk werken thuishulpen, die per bezoek worden betaald. Nu doen de meeste thuishulpen dat te voet en verdienen ze niet zoveel omdat ze die bezoeken in dat uitgestrekte gebied te voet afleggen. Toen die thuishulpen een fiets hebben kregen, is hun inkomen verdubbeld omdat ze twee keer zoveel bezoeken kunnen afleggen.
Professor van Maarseveen ziet meer mogelijkheden voor de fiets want “De fiets is met name in miljoenensteden al lang in beeld om de verkeersdrukte en daarmee ook de milieuproblematiek te beheersen. Maar de fiets kan ook de levensstandaard van bepaalde bevolkingsgroepen opkrikken. Hij vergroot hun actieradius. Je ziet nog steeds veel mensen naar miljoenensteden trekken, ergens in een buitenwijk belanden en dan erg ver van alles verwijderd zijn. Het is in zo'n situatie moeilijk om werk te vinden en een bestaan op te bouwen. De fiets biedt een grotere armslag in ruimtelijk en economisch opzicht.”
Dat betekent niet dat er nu massaal overal ter wereld zomaar fietsen uitgedeeld en fietspaden aangelegd moeten worden. Het internationale project gaat onderzoeken waar de behoeften liggen en welke mogelijkheden het beste zijn op in plaatsen als Kaapstad, Delhi en enkele Braziliaanse steden in te voeren. Daar komt nog van alles bij kijken: in welke situaties kan de fiets bijdragen aan verhoging van de levensstandaard? Hoe zit het met de infrastructuur? Zijn er mogelijkheden om aan te sluiten bij openbaar vervoer?
Ook wordt onderzocht welke factoren een succesvolle introductie van de fiets in de weg kunnen staan. Hoe veilig is het fietsen in een overvolle stad als Bombay? En hoe krik je de status van de fiets op? Want waar ter wereld je ook bent, de auto is toch het het symbool bij uitstek voor groeiende welvaart. Je kan alle arme mensen wel met een fiets aan meer inkomen helpen, maar als ze vervolgens een auto aanschaffen vergroot je de verkeersproblemen weer.
De rijke landen kunnen wellicht als rolmodel dienen. Er zijn ondertussen voorbeelden genoeg die op veel grotere schaal toegepast zouden kunnen worden: de fietspaden in Parijs, de
fietssnelweg in Overijssel, de fiets mee op bus of trein. En natuurlijk behalve gratis fietsenstallingen en prima fietspaden, ook betaalbare, goede fietsen in alle soorten en maten. Als men wereldwijd ziet dat zelfs een minister (Donner) op de fiets naar zijn werk gaat, moet de tweewieler toch een serieuze status krijgen? Maar ja, als onze minister van vervoer zich met de helikopter laat verplaatsen en de minister van onderwijs met zijn auto-met-chauffeur op een zondag boeken gaat kopen, dan zal professor van Maarseveen er nog een harde dobber aan krijgen om ook in arme landen de status van de fiets te promoten.

Infrastructureel gedrag

hoofdinfrastructuur“Je moet de infrastructuur zo inrichten, dat de mens zich gedraagt zoals jij wil dat hij zich gedraagt.”
(Professor Martin van Maarseveen,
artikel in TCTubantia, over oplossingen voor dreigend verkeersinfact in Enschede).

Infrastructuur:
– het totaal van onroerende voorzieningen zoals wegen, bruggen, vliegvelden, havens, enz. (woordenboek
van Dale).
– het totaal van onroerende voorzieningen zoals (spoor)wegen, vliegvelden, havens, bekabeling, riolering, enz. Ook: het vervoer van mens en goed; ook: datatransport als internet en telefooncommunicatie (volgens
wikipedia).

Professor van Maarseveen zegt in genoemd artikel verder nog:
– “We kijken vanuit de auto naar de stad. Maar je moet vanuit de mens kijken. De mens is de maat der dingen.”
– “(…), die wens om in een rechte lijn te rijden, dat gedrag moet worden doorbroken.”
– “(….) Maar als je zo'n weg aan wilt leggen, vergt dat een stukje ruggengraat. Ook van de politiek.”
– “Zoek de pijnpunten en los ze op. Waarschijnlijk kost het meer, maar misschien vinden we dat als samenleving helemaal niet zo erg.”

Het optimisme over de maakbaarheid der dingen beleeft hoogtijdagen. En ja, waarschijnlijk kost dat meer en vinden we dat helemaal niet erg. Zolang probleemwijken maar opgeknapt worden en we er daarna verder geen last meer hebben. En zeker: 50 miljoen euro om een aantal creatievelingen uit te laten zoeken hoe we ons kunnen weren tegen stijgende zeespiegels en overstromende rivieren is niks. Het zal ons niet gebeuren dat we nog jaren moeten dokken voor fouten zoals die zijn gemaakt om New Orleans tegen orkaangeweld te beschermen. En wat een geweldige ruggengraat heeft Rouvoet. Die knapt niet onder het gemopper tegen van boven af opglegde gezinscontrole, om nu eindelijk eens een eind te maken aan al die gedragsgestoorde jeugd.

Sorry, ik dwaal weer af. Terug naar professor van Maarseveen, die een verkeersprobleempje aan het oplossen is. De mens is de maat der dingen, zei hij.
Nou, met een kabinet (en in het kielzog provinciale en lokale overheden) heeft naar de mens geluisterd, dus mogen we de volgende zaken verwachten:
– Volgens van Maarseveen hoeft gratis openbaar vervoer niet. Als je de frequentie van het vervoer opschroeft, krijg je mensen wel de bus en trein in. De mensen
willen wel. Maar dan met het wel gratis zijn en zodra je bij een halte staat moet er wel snel een bus of tram komen. Eind vorige maand vierde men in het Belgische Hasselt het succes van 10 jaar gratis OV. Waarom dan eerst experimenten in negen gebieden? Gooi er dus wat geld tegenaan en geef heel Nederland de komende drie-en-een-halve jaar een gratis (of goedkoop), goed bereikbaar openbaar vervoer. Maak daarna de balans op (hebben veel mensen de auto laten staan, is er wat veranderd in de belasting voor het milieu, kan het gratis blijven).
– “En vergeet de fiets niet”, zegt van Maarseveen. “Leg fietspaden vrij aan. Verhoog de attractiviteit van het fietsen.” Dus maak die
650 miljoen vrij die volgens de ANWB en de Fietsersbond nodig is om de bestaande fietspaden flink op te knappen. Stopm met het aanleggen en opknappen van autowegen en investeer eens een poosje in een goed fietsnetwerk.
– Het vliegverkeer helmaal stil leggen is natuurlijk een absurd idee. Wel kan de jaarlijkse groei van 7 tot 8% stopgezet worden. Want is het nou echt nodig dat er vanaf Schiphol dagelijks hele files vliegtuigen opstijgen naar vakantiedoelen waar men het met het milieu ook niet zo nauw neemt? Voor zo'n maatregel is wel ruggengraat nodig.

De mens is de maat der dingen. De burger is een mens. De politicus is een mens. Is er een deskundige onder de lezers die kan vertellen hoe sterk de ruggengraat dient te zijn, om de maakbaarheid van effectieve maatregelen te kunnen dragen?

ING sluit weer een filiaal

ING sluit weer een filiaalGroter worden door in te krimpen. Het schizofrene groeimodel van de economie waar wij mee zijn opgegroeid. Het blijft altijd even slikken als dat wat banen kost. Maar omdat in veel gevallen de voortzetting van een bedrijf gegarandeerd wordt accepteren we de aloude, magische rekensom: winstuitbreiding – banenverlies = stabiele economie.
Niemand zal er dan ook om treuren dat de ING niet alleen stopt met de Postbankfranchisehouders, maar nu ook een filiaal in Cuba afstoot.
Jawel, er zijn genoeg mensen die moeite hebben met het verdwijnen van de Postbank en de filiaaltjes bij de buurtsuper. Maar dat zijn vooral mensen die zich laten leiden door de macht der
gewoonte. Zo'n 60% van klanten bij een bank zitten bij een bepaalde bank omdat hun ouders er ook klant waren. Omdat in de ogen van veel bankklanten alle grote banken op elkaar lijken, zal de ING-directie wel gelijk krijgen dat er niet veel mensen van bank zullen veranderen als de Postbank verdwijnt.
Waarom zijn er zo weinig mensen die hun gewoontes veranderen om iets te bereiken, terwijl een beetje bank daar zijn hand niet voort omdraait? Slechts
veertig rekeninghouders verknipten demonstratief hun pinpas en stapten over naar een andere bank om aan te geven dat ze er schoon genoeg van hadden dat banken in vervuilende industrieën investeren. De ING en ABN-Amro zijn de meest klimaatschadelijke banken, die door hun investeringen drie keer zoveel CO2-uitstoot voor hun rekening nemen als heel Nederland in een jaar noteert.
En wie heeft de ING al de rug toegekeerd omdat de ING op de zwarte lijst van
Oxfam Novib terecht is gekomen? Met nog drie andere grote banken, verstrekt de ING kredieten aan bedrijven die wapens leveren aan landen voor wie een wapemembargo geldt.
Welke informatie moet een bankklant nog meer hebben om de macht der gewoonte te doorbreken en naar een wat klimaatvriendelijker bank over te stappen, die ook nog eens rekening houdt met wapenembargo's? Of heeft bankieren niets met politieke correctheid te maken?
Volgens het ING heeft het besluit de
bankactiviteiten op Cuba te stoppen niets te maken met politieke overwegingen. De ING in dit verband weliswaar ook op een zwarte lijst (de OFAC-lijst, opgesteld na 9/11 en waar bedrijven op staan die banden met terroristische organisaties zouden hebben) , maar dat heeft niets met het besluit te maken. Nee, de ING verlaat Cuba op louter economische gronden.
Ja hoor, de ING huldigt het principe dat kerk en, pardon…. bank en staat streng gescheiden dienen te zijn. De klanten van de ING die dat principe ook delen kunnen zich bij hun gewoontegedrag houden. De klanten die zo langzamerhand hun twijfels krijgen of ze wel bij een goede bank zitten, moeten zich natuurlijk niet laten misleiden door de enige positieve lijst waar de ING op staat. Vorig jaar kreeg het bedrijf de
Diversity Award toegekend en werd daarmee beloond voor inspanningen om een divers samengesteld personeelsbestand op te bouwen. Het ING ziet in dat een divers personeels beleid het zakelijke belang dient. Dus mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, allochtonen en autochtonen aannemen. Talent zit overal.
Waarom al dat diverse talent niet inziet dat het wel zo klantvriendelijk is als je op diverse plekken (bij de buurtsuper, de sigarenboer en op Cuba) kunt pinnen èn dat er toch echt wel een heel divers scala aan klimaatvriendelijke investeringen mogelijk zijn èn dat er genoeg diverse landen zijn waar geen wapenembargo geldt, is een raadsel. Maar goed, ik ben geen deskundige en zal dan ook het verschil tussen economische en politieke keuzes nooit begrijpen.

Alle zegen komt van boven

DaliAch, was alles maar zo simpel als in de langvervlogen tijden waarin bijvoorbeeld de gallische gemeenschap van Asterix en Obelix maar voor een ding bang was: dat de hemel op hun hoofd zou vallen.
Nu hangen er veel complexere gevaren boven ons hoofd. Alle aandacht gaat vandaag naar de CO2-uitstoot die eindelijk tot gevolg heeft dat de overheid de bui al ziet hangen en er 50 miljoen euro voor over heeft om uit te zoeken wat er tegen de te verwachten tropische stortbuien kan worden gedaan. Of het wordt zo heet dat de mussen weer van het dak vallen, waarbij de vraag is of waterrnevelende
koeltorens ons hoofd wel fris kunnen houden, zonder legionella over ons heen te sproeien.
CO-2, fijnstof, storm en regen, legionella, vallende mussen zijn zaken die ons weer op de hemel doen richten. Dat beweert godsdienstsocioloog
Meerten ter Borg in de Volkskrant. We zijn niet meer bang dat de hemel op ons hoofd valt, maar dat we nu door het klimaat naar de verdoemenis gaan. Citaat uit dat artikel:
“Mensen streven niet alleen naar welvaart en comfort, maar ook naar zingeving en het doen van goede werken. ‘De mens heeft de behoefte om te zorgen. In een moderne samenleving wordt die nauwelijks bevredigd. De verzorgingsstaat neemt veel werk uit handen. Daarnaast leven we in een hedonistische cultuur, die mensen prikkelt om individueel genot na te jagen. Bij veel mensen ontstaat dan een schuldgevoel, omdat ze te weinig goed doen’, zegt Ter Borg. Zo ontstaat idealistische energie, op zoek naar kwesties die de moeite waard zijn om voor te vechten. In het recente verleden werden zulke issues vaak aangedragen door links, maar de grote politieke utopieën zijn op sterven na dood. Het vacuüm wordt gevuld door minder gepolitiseerde vraagstukken, waarover ook linkse actievoerders en captains of industry het eens kunnen worden, zoals dierenrechten, milieu en klimaat”(einde citaat).

Minder gepolitiseerde vraagstukken zoals het klimaat? Jawel, iedereen zegt het belang in te zien van milieumaatregelen, iedereen belooft er het nodige aan te doen. Maar vooralsnog wordt er stevig gesteggeld over wie dan wat moet doen en wie het meeste er aan bij zou moeten dragen. Amerika en China wijzen met bechuldigende vingers naar elkaar. Armere landen vrezen dat de rijke landen oplossingen bedenken die ten koste zullen gaan van ontwikkelingslanden. Nog los van het feit dat de huidige milieuproblematiek het gevolg is van eerdere politieke keuzes, kun je niet stellen dat het klimaat een minder gepolitiseerd vraagstuk is.

De opmerking dat mensen individueel genot najagen en dat dan wel een schuldgevoel veroorzaakt is wel interessant. Schuldgevoel is is een prima sentiment om mensen bijvoorbeeld tot klimaatneutraal consumeren te krijgen. Individueel genot mag, mits je maar je vliegreis naar Mallorca afkoopt met een te planten boompje. Een van bovenaf opgelegde maatregel om het vliegverkeer drastisch te beperken is natuurlijk uit den boze.
Alle zegen komt dus niet van boven. Naast alle vuiligheid die tussen hemel en aarde hangt, is het zwerk ook vervuld van normen en waarden die alle verantwoordelijkheid bij de individuele levensgenieter leggen. Gesteld dat alle levensgenieters die verantwoordelijkheid inderdaad op hun schouders nemen en vandaag ineens besluiten de komende 20 jaar nooit meer per vliegtuig te reizen, hoe zou daar van boven op gereageerd worden?

Groffe codes

grof taalgebruikPictogrammen zijn simpele codes die een bepaalde boodschap uitbeelden. Wat betekent dit pictogram van de Kijkwijzer? Je gaat een tv-programma zien dat tot kotsen aan toe zo slecht is? Betekent het dat mannen net zo veel kletsen als vrouwen? Of wordt je gewaarschuwd dat de volgende film nauwelijks te volgen is omdat veelvuldig het vreselijke woord “spaghetti” door irritante biepjes is vervangen?
De fractievoorzitter van de SGP, de partij waar tot voor kort de goddelijke voorzienigheid had bepaald dat alleen mannen veel moeten kletsten en vrouwen er het zwijgen toe dienen te doen, had minister Plasterk gevraagd of hij nog wat gaat ondernemen tegen grof taalgebruik op televisie. Dat neemt enorm toe, tot wel
112 duizend onbetamelijke woorden vorig jaar.
Plasterk gaf te kennen dat hij ook niet vrolijk werd van krachtige bewoordingen. De in het regeerakkoord aangekondigde gedragscode voor maatschappelijk verantwoorde televisie zou volgens de SGP-voorman een mooi instrument zijn om ook het gevloek, getier en schuttingtaal uit te bannen. Plasterk moet daar nog even over nadenken.
Volgt de SGP-voorzitter de internationale ontwikkelingen niet? In Amerika mag sinds kort
weer gevloekt worden op de beeldbuis. Ook daar werden al te krasse krachttermen geteld, die vervolgens boetes konden opleveren tot 240.000 euro. Dat zat de televisiezenders niet lekker en grepen hun kans de maatregel ongedaan te maken toen ook president Bush en zijn rechterhand Cheney zich sterke woorden lieten ontvallen. Het hof van beroep stelde dat het gebruik van groffe woorden zo gebruikelijk was geworden dat het niet te doen is zulk taalgebruik van de televisie te weren.
Nou valt er, in alle toonaarden, veel te zeggen over de voorbeeldfunctie die televisie kan hebben. Ik ben dan ook zeer benieuwd wat dit kabinet onder maastchappelijk verantwoorde televisie zal verstaan. Maar een gedragscode kan nog zo gro zijn, de taal leer je op de eerste plaats thuis en op straat. Nu moeten de omroepen zich niet verschuilen achter het kul-argument dat men slechts een weergave van de alledaagse werkelijkheid presenteert. Er zijn programmmakers die het niet zullen laten die werkelijkheid uit te vergroten of met hun eigen fantasie daar het nodige aan toe te voegen. Ranzige programma's, met bijbehorend taalgebruik, genoeg. Maar is het werkelijk zo dat als er op de tv 112.000 onwelvoeglijke woorden passeren, de tv-kijker die onthoudt en opneemt in zijn/haar dagelijkse communiciatie?
Mij is dat nooit gelukt, hoewel ik in mijn jeugd altijd klaar stond met pen en blocnote als vader ging klussen in huis, om de
nieuwe woorden te leren die er uit zijn mond rolden als er wat mis ging, zoals in dit fraaie lied uit de cabaretshow Interieur (Neerlands Hoop, 1977).