Tag archieven: knaw

Wetenschappers onderzoeken eigen code

Wetenschappers onderzoeken eigen code “In een tijd waarin het maatschappelijk vertrouwen in de wetenschap steeds belangrijker wordt, is het van wezenlijk belang dat het wetenschappelijk onderzoek zelf beantwoordt aan de hoogste ethische normen“.
(Quote uit persbericht NWO, betreffende themabijeenkomst over wetenschappelijke integriteit).

Toeval of niet, net op het moment dat wetenschappers boos zijn op minister Cramer, die foutloze wetenschap eist, omdat zij vindt dat haar integriteit geschonden is door wat rekenfoutjes in het IPCC klimaatrapport, is de KNAW (Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschap) druk doende een themabijeenkomst voor te bereiden die 8 maart gehouden zal worden.

“Nederland lijkt met een wetenschappelijke gedragscode (VSNU), het Landelijk Orgaan voor Wetenschappelijke Integriteit (LOWI) en de gedragscode belangenverstrengeling van NWO de zaak goed op orde te hebben“, zo stelt de KNAW.
In 2001 hadden KNAW, NWO en VSNU al nagedacht over hoe wetenschappelijk wangedrag zoals plagiaat, het vervalsen of onvolledig weergeven van onderzoeksresultaten, kan worden voorkomen.

De bijeenkomst in maart kan ‘foutloze wetenschap’ aan de agenda toevoegen. Onvolledig weergeven van onderzoeksresultaten kan al tot heel vervelende maatschappelijke discussies leiden. Maar dan hebben we het misschien over doelbewuste manipulatie van de gegevens. De vraag is of het maken van onbedoelde fouten ook onder onjuist ethisch handelen valt. Minister Cramer vindt van wel.

Nu zal de reputatie van elke wetenschapper er niet beter op worden als er fouten worden gemaakt. Dus je mag aannemen dat een wetenschapper een rapport wel vier keer tegen het licht houdt, alvorens er mee naar buiten te komen.
Dat wordt lastiger als de druk wordt opgevoerd, omdat politici snel resultaten willen hebben, omdat het maatschappelijk vertrouwen in hen op het spel staat. Misschien is het aardig als de wetenschappers in maart elkaar ook voorhouden niet te zwichten voor tijdsdruk. Gedegen onderzoek kost tijd en kan zelfs jaren duren. Kwestie van beroepsintegriteit om voor degelijkheid te gaan en niet voor de waan van de dag.

Geef een reactie

Vrijheid van wetenschapsbeoefening

Vrijheid van wetenschapsbeoefening De KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) heeft een brief naar minister Plasterk gestuurd en hem er op gewezen dat de regering de vrijheid van wetenschapsbeoefening ernstig beknot. Da's niet goed voor de wetenschap en ook niet voor de reputatie van het Nederlandse wetensschappelijke onderzoek en daarmee, zo stelt de KNAW, Nederland zelf. Dit land behoort een gastvrij land te zijn voor wetenschap en wetenschappelijke onderzoekers (zie ook de brief zelf, pdf-document).

Het gaat hier om de uitvoering van VN-resolutie 1737, die alle mogelijke middelen beoogt om Iran te dwingen tot ontmanteling van alle nucleaire activiteiten.
Onderdeel daarvan is een boycot van Iraanse studenten en wetenschappers. Die komen er hier niet in. Dat wil zeggen: voor een heel lijstje opleidingen en onderzoeken geldt dat daar Iraniërs hun neus niet mogen insteken.

In juni vorig jaar werd de oorspronkelijke sanctieregeling gewijzigd en maakte de regering bekend welke opleidingen op slot gingen (zie de nieuwe regeling, ook een pdf-je, via ikregeer.nl).
Uit de brief van de KNAW valt op te maken dat de verenigde wetenschappers vinden dat de overheid in al haar waakzaamheid te ver doorschiet.

Netelige kwestie? In Iran is een mafkees aan de leiding die de rest van de wereld piepelt met nucleaire pesterijtjes. Al enige tijd speelt zich het inmiddels bekende toneel af. Het zogenaamde vrije westen wenst het alleenrecht te hebben op nucleaire middelen. Van kerncentrales tot kernwapens en wat er al zo meer aan radioactiviteit noodzakelijk wordt geacht.
Elk land dat niet binnen de opvattingen van dat vrije westen valt, wordt bij de fabricage van het eerste de beste röntgenapparaat al verdacht van productie van atoomwapens.

Nog los van het feit dat Nederland zich in deze kwestie net zo laat meeslepen als destijds bij Irak, is het niet zo'n beste zet studenten te weigeren. Behalve een mooi vak kunnen ze toch ook onze democratische principes leren kennen. En wat die nucleaire kennis betreft: Nederland kent toch alleen vreedzame toepassingen? Dan is het wel zo aardig en misschien zinvoller als Iraanse studenten onze democratische opvattingen en vreedzame nucleariteit meenemen naar huis.

Vergeef me die naïeve opstelling, maar wat mij betreft had de KNAW wel een wat pittiger toontje aan kunnen slaan in hun brief aan Plasterk.

Geef een reactie

Koeiengekte-code

BiosecurityEen eenmaal op hol geslagen kudde, valt niet te stoppen? Jawel hoor, er is altijd wel een groepje dat gek wordt van die onrust en dan zichzelf tot de orde roept. In dit geval bio-wetenschappers die zichzelf, geheel vrijwillig, een gedragscode opleggen. Gisteren presenteerde de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen) de gedragscode voor Biosecurity. Die gedragscode moet voorkomen dat terroristen er vandoor gaan met de kennis die de wetenschappers zo graag publiceren.
Biosecurity is een term die tot nu toe vooral verband hield met de bestrijding van ongedierte thuis. In de matrassen, vloerkleden, vaatdoekjes en die mooie houten balken aan het plafond zit ongedierte die een aanslag kunnen plegen op jouw gezondheid. Gelukkig zijn er bedrijven die zich specialiseren in de beveiliging tegen zulke aanslagen.
Ook wordt de biosecurity ondermijnt door wormen. Een verschijnsel dat we wel van internet kennen. De Blackhead-worm legt echter hele kalkoenenstallen plat, maar met een paar biosecurity-maatregelen valt ook dat te voorkomen. En zo kan een verhoogde biosecurity ook de vogelpest en de gekke koeienziekte voorkomen of op zijn minst verspreiding op grote schaal tegenhouden. In dat laatste geval kan de security zelfs zo hoog worden opgeschroefd dat complete kuddes worden geruimd. “Geruimd” is een eufemisme voor genocide.
Dat wetenschappers een gedragscode nodig hebben kan ik me voorstellen. Een Willie Wortel is toch een beetje wereldvreemde figuur, die geïsoleerd in zijn laboratorium, met de beste bedoelingen, uit zit te vinden hoe het leven een stuk aangenamer gemaakt kan worden. Dat zo'n nerd minder met de veiligheid bezig is, dan wij in ons dagelijks huishouden, is niet zo vreemd.
Toch is het goed dat ook de wetenschapper wat meer stilstaat bij de veiligheid van zijn werk. Een ongeluk zit in een klein hoekje. Zo kunnen ecosystemen gevaar lopen door wetenschappelijke expedities die hun bagage niet controleren. De wetenschappers die bos en hei afstruinen vergeten vaak het klitteband van hun outdoorkleding te controleren en voor je het weet reist er een zaadje mee die de biodiversiteit van een ander gebied in gevaar kan brengen. Er is al voorgesteld om zogenaamde biosecurity officers aan te stellen die de lading en de leden van zulke expedities nakijken.
Nu is dan eindelijk de dreiging van terreur ook doorgedrongen tot de laboratoria. Menig wetenschapper verkeerde in de veronderstelling dat een beetje terrorist te dom is om iets uit te spoken met de ingewikkelde formules en technieken waarmee bestrijdingsmiddelen, geneesmiddelen of experimentele ziekteverwekkers worden gemaakt. De gedragscode schrijft nu voor dat wetenschappelijke publicaties alleen aan de buitenwereld vertoond mogen worden als het wetenschappelijke belang groter is dan de kans op misbruik. En als het wel tot publicatie moet komen, dan moet een wetenschapper voorkomen dat er geen kant-en-klare receptuur wordt bijgeleverd, waarmee de eerste de beste huis-tuin-en-keuken terrorist aan de slag kan. Het moet tussen de wetenschappelijke oren gaan zitten dat elk nieuw geneesmiddel in principe ook een formule kan bevatten voor een biologisch wapen.
Een laboratorium kom je niet zomaar in, hoop ik als naïeve burger. Maar een publicatie komt er wel zomaar uit. En nu is dan ook die gedragscode wereldkundig gemaakt. Hetgeen er de aandacht op vestigt dat er wellicht meer mogelijkheden zijn met een paracetamolletje dan we tot nu toe voor mogelijk hielden. Dat zal ook een terrorist niet ontgaan. In de war-against-terror is er inmiddels op gewezen dat aanslagen niet alleen te verwachten vallen van naïeve, orthodoxe discipeltjes, maar dat er ook lui rondlopen met dezelfde opleidingsgraad als elke andere wetenschapper. Vertrouw dus niet elke huisarts, wees op je hoede bij een TU-specialist met een baard.
De door terreuraanslagen op hol geslagen kudde, blijkt toch niet zomaar te stoppen. Gelukkig is daar dan het ijzersterke verdedigingsmechanisme van de vrijwillige gedragscode. Zijn we nu nog maar een paar gedragscodes verwijderd van de algehele wereldvrede, of is dit weer zo'n gedragscode die de eigen koeiengekte bevestigd?

Geef een reactie

Onderzoeken of ondernemen

Frits van Oostrom, president van de KNAW (Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen) en wellicht beter bekend als de bedenker van de geschiedenis-canon, vindt dat de invloed van het bedrijfsleven op de universiteiten veel te groot is. Niet alleen lijken door bedrijven gesponsorde onderzoeken belangrijker dan onafhankelijke onderzoek, ook worden de universiteiten steeds meer als een bedrijf gerund. Het daarbij behorende taalgebruik vindt van Oostrom ronduit verschrikkelijk. Zij haren gaan recht overeind staan bij termen als ''corebusinnes'' en ''outsourcing''.
Hij pleit dan ook voor een grotere onafhankelijkheid van de universiteiten. Meer vrijheid van onderzoek en minder bemoeienis van de bestuurders. En verder moet het om de kwaliteit gaan en niet om de kwantiteit. Bevlogen onderzoek is belangrijker dan ''goals'' en ''targets''.
Een mooi pleidooi, maar het gaat voorbij aan de feiten. De band tussen wetenschap en bedrijfsleven is veel inniger dan menigeen weet. Dat komt natuurlijk omdat niemand zit te wachten op vrijblijvend door een microscoop loeren naar bacteriekweekjes. Dat kost aardig wat geld en dat moet terugverdiend worden. Door maatschappelijke relevante onderzoeken te doen die producten opleveren waar we allemaal wat aan hebben.
De verkoop van die producten is in handen van ondernemers en niet van wetenschappers. En een beetje ondernemer zit weer niet te wachten op producten waar-ie niks aan kan verdienen, dus is het logisch dat het bedrijfsleven enige invloed wil. Dat kan via sponsoring van onderzoeken. Of via het wegkapen van wetenschappelijk personeel bij de universiteiten. Op die manier is menig professor in dienst gekomen van particuliere labaratoria van Shell en Philips. Niet elke academicus hield het daar vol omdat onbevangen en vrij onderzoek doen niet aan de orde is bij zulke bedrijven. De meest hartstochtelijke onderzoekers keerden dan weer terug op de universiteiten, omdat ze het inhoudelijk denken, de echte wetenschap en soms ook de studenten misten.
Maar er zijn ook professoren die de studenten en dat hele onderwijsgedoe kunnen missen als kiespijn. Stappen die over naar het bedrijsleven? Welnee, ze gaan gewoon wat minder uren op de universiteit werken en beginnen voor zichzelf. De ondernemende wetenschapper. Onder andere gedreven door het idee dat ze best zelf een behoorlijk graantje mee mogen pikken als het bedrijfsleven uiteindelijk hun uitvindingen op de markt brengen.
Daar is niks mis mee en daar waren ook goede afspraken over gemaakt met de hoogleraren. Tot voor kort mochten ze maximaal € 25.000,- bijverdienen aan de octrooien op uitvindingen die met onderwijsgelden (een deel van ons belastinggeld) tot stand waren gekomen. De rest van de eventuele verdiensten gingen naar de universiteit zelf. Nu vindt de drie technische universiteiten dat dit beter kan. Om hoogleraren te stimuleren dat ze hun octrooien meer en beter aan de maatschappij (lees: bedrijfsleven) slijten, is er de derde/derde/derde-regeling bedacht. Zo lezen we in Intermediair: "Na aftrek van de gemaakte octrooikosten gaat eenderde van de opbrengst naar de uitvinder(s), eenderde naar de betrokken onderzoeksgroep en eenderde naar de centrale kas van de universiteit. Tweederde van de opbrengst van een octrooi blijft dus binnen de universiteit. Vroeger was dat percentage hoger vanwege het oude maximum van 25 duizend euro dat de uitvinder op zijn bankrekening mocht bijschrijven." Eindelijk afgelopen dus met de schamele fooi die een hoogleraar mocht bijverdienen op het nog schameler salaris van maximaal 159.000 euro.
De hoogleraar gaat dus zelf de markt op en bij een mooi deal met een of ander bedrijf, heeft de prof, zijn onderzoeksgroep en zijn baas (de universiteit) een leuke dag. Tot één van de leden van de onderzoeksgroep gaat mekkeren dat hij/zij even hard aan de uitvinding heeft gewerkt als de prof zelf en recht meent te hebben op een wat groter deel van de buit.
Maar goed, dat zoeken ze onder elkaar maar uit. Waar het om gaat is dat ook hier het gevaar op de loer ligt dat wetenschappers hun oren teveel naar de wensen van het bedrijfsleven laten hangen. Want het wordt verleidelijk om op zoek te gaan naar uitvindingen waar het bedrijfsleven brood inziet, ongeacht de maatschappelijke relevantie. En de aloude vraag of een wetenschapper zich druk zou moeten maken of de commercie zijn uitvindingen ook op een voor de samenleving nadelige manier kan gebruiken, komt hiermee boven drijven. Het geld is immers belangrijker geworden dan het doel.
De wetenschap is van ons allemaal. Laten we daar zelf voor blijven betalen, zodat minister Plaskerk onafhankelijk onderzoek kan garanderen. Onderzoek die de belangen van de samenleving dient.
Geef een reactie