Wat heeft Spinoza te maken met de regeldruk en administratieve lastenverlichting van de overheid? Eén woord, dat naar eigen inzicht geïnterpreteerd kan worden: verlichting.
Op de conferentie “Verlichting van regeldruk voor burgers”(2 april) legde staatssecretaris Bijleveld een verband tussen het verlichte vrijheidsdenken van Spinoza en het streven van de overheid regeldruk voor de burgers en de administratieve lasten te verlichten.
De staatssecretaris memoreerde de woorden die onder het Amsterdamse standbeeld van Spinoza staan: “Het doel van de staat is de vrijheid“.
Welnu, “Vrijheid; dat is een zo groot mogelijke verlichting van regels en lasten door de overheid“, hield Bijleveld de conferentie voor.
Er zijn wel wat zuurpruimen die dit kabinet verwijten een gebrek te hebben aan visie en een heldere fundamenteel gedachtegoed. Da's natuurlijk niet waar. Als Balkenende verwijst naar de ondernemende geest van de VOC en Bijleveld teruggrijpt op Spinoza, dan is er toch sprake van een gedegen neerlands post-neoclassisme.
Helaas, het heeft veel nauwelijks iets met Spinoza's opvattingen over vrijheid te maken.
Natuurlijk is het goed dat burgers minder formulieren hoeven in te vullen en niet van het ene naar het andere loket worden gestuurd. En het is minstens net zo goed als de overheid kan esparen op de administratieve lasten.
Bijleveld meent dat de diverse overheden al goed op weg zijn, maar kondigde wel extra maatregelen aan om de aanpak van de top tien aan knelpunten te versnellen. Want, zo gaf de staatssecretaris de toehoorders nog mee: “Besturen is weten wat mensen willen en nodig hebben, Verlichten geeft vrijheid. En in een crisis toont de overheid of ze aan de kant van de mensen staat“.
Maar vergroot dat de vrijheid van de burger? Zeker wel. Minder formulieren die wel in begrijpelijke taal zijn opgesteld, geen wachttijden aan de loketten, goed functionerende websites en een foutloze afhandeling van aanvragen en verzoeken schelen de burger massa's tijd. En tijd is geld, geld is vrijheid.
Zo steekt het echter niet in elkaar. De overheid bespaart op de administratieve lasten. Het wegwerken van de top10 kan leiden tot een bezuiniging van 40 miljoen euro, zei Bijleveld in haar speech.
Logisch, minder formulieren en meer digitale loketten betekenen minder ambtenaren. De helft van de gemeenten heeft de maandverklaring bij een bijstandsuitkering vereenvoudigd en dat leverde een besparing op van 2,4 miljoen euro.
Goed nieuws voor de burger, die natuurlijk wel wil meeprofiteren van de lastenverlichting. Toch stijgen de lokale lasten dit jaar gemiddeld met 3,2 procent. Per gemeente kan dat behoorlijk verschillen. Je moet het treffen in een plaats te wonen waar de lokale lasten juist omlaag gaan.
Maar zelfs als iedereen minder belasting hoeft te betalen, dankzij een efficiënte overheid, hebben we nog wel een woud aan gedragscodes en betuttelende wetjes. Zijn die in de geest van Spinoza's vrijheid?