“Rijk gaf fors meer uit in 2006” kopt het persbericht van het CBS (Centraal bureau van de Statistiek). Dat kan ook niet anders, want zoals wij ons allen nog zo goed herinneren, was het in de nadagen van Balk II en III dat de premier zijn toenmalige penningmeester de opdracht gaf het zoet na het zuur uit te delen. Nou had het CBS-bericht net zo goed de titel “Rijk had fors meer inkomsten in 2006” kunnen hebben, want tellen we alles bij elkaar op dan blijkt er weliswaar 8,2 miljard euro meer uitgegeven te zijn dan in 2005, maar ook 12,8 miljard meer ontvangen te zijn. Wat dus een leuke zalmnorm van 4,6 miljard euro heeft opgeleverd. Het CBS geeft het rijkshuishoudboekje op een grappige manier weer:

De post met de kleinste omzet staat bovenaan: Milieubescherming. Daar werd 0,2 miljard euro meer uit gegeven dan in 2005. We mogen verwachten dat volgende week dinsdag hier toch wel enige verandering in zal worden gepresenteerd. Net zo goed als we mogen verwachten dat de post met de grootste omzet. Algemeen bestuur, wat lager zal uitvallen.

Uit het overzicht waar de keiharde euro's op staan vermeld blijkt dat overheidszaken als de gemeenten, de 1e en 2e Kamer en adviescommissies voor parlement en regering 35,3 miljard hebben gekost. Niks aan de hand want aan de inkomstenkant scoorde de overheid 129,1 miljard euro. Lijkt veel maar daar hadden we dan ook een overheid voor waar je wat aan had, nietwaar?
De uitgaven voor de Sociale voorzieningen waren ook in 2006 weer de pineut. Die stegen het meest en daar was de introductie van de zorgtoeslag voor bijna 50% verantwoordelijk voor. Onderwijs staat ook hoog op de uitgavenladder omdat er wat fooien werden besteed aan een knelpuntje hier en daar. Onder andere aan extra leraren. Heeft niet geholpen want er is nog steeds een tekort aan leerkrachten dus mogen we op Prinsjesdag ook hier een substantiële wijziging verwachten.
Beduidend veel minder is er in 2006 uitgegeven aan Openbare orde, Landsverdediging en Volksgezondheid. Dat laatste lijkt raar, want hetzelfde CBS weet te melden dat het zo goed gaat met onze gezondheid dat er nauwelijks nog mensen doodgaan. Zou het dan toch wat uitmaken als de overheid onze gezondheid aan de particuliere markt overlaat? Of zijn we allemaal ineens vreselijk gezond gaan eten en fitnessen?
Het Algemeen bestuur kost dus het meest. De huidige oppositie ter rechterzijde had daar in 2006 geen moeite mee, maar nu liggen de kaarten anders. De recente oproer van liberale en christelijke kant over de kosten van het 100 dagen durende gesprek dat dit kabinet met de samenleving voerde was wellicht zo pittig dat Balkenende IV op Prinsjesdag wat goed wil maken door echt alle ambtenaren te ontslaan die in het regeerakkoord stonden aangekondigd. Maar hoe het dan verder moet met de ontwikkelingen van een transparantere, efficiëntere overheid, ondersteund door participerende burgers? Die ontwikkelingen zijn nog niet af en daar zal dan toch echt nog wel wat geld voor nodig zijn.
Zullen de principes van het regeerakkoord en de resultaten van de conversatie met de samenleving volgende week dinsdag een begroting opleveren die een revolutionair ander beeld op zal leveren dan dit CBS-overzicht? Bijvoorbeeld Milieubescherming van de 11e naar, pakweg, de 5e plaats? Onderwijs naar de 1e plaats en Algemene bestuur naar de 2e?
Ik verwacht dat de contouren van het kasboek van 2006 aardig overeen zullen komen met de Miljoenennota van volgende week. Het zoet na het zuur is afgelopen. De eerste tekenen wijzen daar al op: Minima en AOW'ers zullen gespaard blijven, maar de rest gaat er op achteruit. Accijns op diesel en rookwaar gaat fors omhoog en de woningbouwcorporaties mogen de plannen van Vogelaar gaan betalen. En, jawel, er wordt ook flink gekort in tal van overheidssubsidies (zie ook het artikel op Geencommentaar hierover).
Het wordt dus weer wachten tot het einde van de huidige Balkenende-periode voor er weer wat zoets uitgedeeld gaat worden.