Drie opmerkelijke getuigenissen in het AD van 14 januari uit de nu fraudeloze(?) bouwwereld.
1. De projectleider van het IJburgcollege in Amsterdam vertelt dat er een inschrijfvergoeding is gegeven aan de deelnemers in de aanbesteding, omdat hij bang is niet snel een goede aannemer te kunnen vinden.
2. Een medewerker van Staatsbosbeheer verzucht dat men zich gedwongen zag tot het beloven van een rekenvergoeding, want vier weken na de bekendmaking van de aanbesteding, had er nog geen aannemer gereageerd. Nu die rekenvergoeding wordt betaald, zijn er ineens wel inschrijvers.
3. De voorzitter van de Regieraad Bouw, mocht deze week de Leidraad Aanbestedingen overhandigen aan minister Van Der Hoeven. Hij is tevreden over de veranderende mentaliteit in de bouwwereld en zegt: “Ik ben er niet bij als drie bouwers op de tennisbaan met elkaar praten, maar dat is iets anders dan het idee dat de bouw nog steeds compleet corrupt zou zijn“.
In 2002 bevestigde een parlementaire enquêtecommissie de informatie van klokkenluider Ad Bos dat prijsafspraken, handje klap met ambtenaren en omkoperij de dagelijkse gewoonte in de bouwwereld was. De bouwfraude kon worden bijgeschreven in het lijstje kenmerkende nederlandse cultuuraspecten (zie ook het dossier bouwfraude van het NRC).
Van schade en schande geen baksteen wijzer geworden, moest het constructieve circuit in 2004 opnieuw afscheid nemen van frauduleuze medewerkers en stromannen.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee. In de bouwwereld staat twee voor twee jaar, want in 2006 werden nog eens wat malversaties ontdekt.
Gezien de tweejaarlijkse cyclus leek het de Nma (Nederlandse Mededingingsautoriteti) verstandig de boel in 2008 door te lichten middels een eigen enquête. Gewoon wat rondvragen. Ongeveer vijf procent van de ondervraagde opdrachtgevers en aannemers werd nog steeds benaderd voor illegale afspraken. Een kwart van de bedrijven meende dat de concurrentie oneerlijk handelde.
Uit de getuigenissen die we in het AD lezen, kunnen we concluderen dat de bouwwereld wellicht andere wegen heeft gevonden om het hoofd boven water te houden. Geen schaduwboekhoudingen meer, geen omkoperij. Gewoon niet ingaan op aanbestedingen tot de opdrachtgever over de brug komt met rekenvergoedingen.
Dat riekt naar chantage. Geen vergoeding? Geen inschrijving.
Als geen enkele aannemer reageert, kunnen de opdrachtgevers de realisatie van hun projecten wel op hun buik schrijven. Geen scholen, geen woningen, geen kantoren.
Ligt een deel van de bouwprojecten eigenlijk wel stil vanwege de kredietcrisis, begin je je af te vragen.
De rekenvergoeding werd vroeger gegeven voor de kosten die gemaakt werden bij het opstellen van een offerte. Aangezien met die vergoeding ook flink werd gerommeld en zo'n vergoeding natuurlijk geen garanties kon bieden voor een kwalitatief goed en procesmatig juist verlopen gevolg, werd de rekenvergoeding in de ban gedaan.
Wat nog wel mag, is een vergoeding geven als de offerte niet alleen met calculatie van de kosten, maar ook met een compleet ontwerp moet worden ingeleverd. Voor een ontwerp moet een aannemer een architect aan het werk zetten en dat kost al gauw wat meer dan een simpele calculatie.
In de Leidraad Aanbestedingen van de Regieraad Bouw, een minitieus uitgewerkte gedragscode, is de ontwerpvergoeding dan ook overeind gebleven.
Hoewel de calculatiekosten gewoon tot het bedrijfsrisico behoren en een normaal functionerend bedrijf daar rekening mee houdt in de bedrijfsvoering, is het wonderlijk dat de bouwwereld tot chantagepraktijken overgaat om die schamele vergoeding af te dwingen. Daar kunnen twee redenen voor zijn.
1. De macht der gewoonte: gewend aan malafide gedrag. Dat verander je niet in zes jaar tijd. Sommige mensen hebben daar een heel leven voor nodig.
2. De economische crisis. Het gaat nu even niet zo lekker, dus tellen ook de kleine bedragen. Men heeft deze creatieve handelswijze gevonden om toch uit de kosten te geraken.
Hoe dan ook, het is wel opvallend dat de bouwwereld deze aanpak heeft gevonden. Hoe komen ze er op? Dat zal toch niet op die tennisbaan zijn, waar de voorzitter van de Regieraad Bouw geen zicht op heeft?