2006 Een erg goed jaar!

Staatsuitgaven“Rijk gaf fors meer uit in 2006” kopt het persbericht van het CBS (Centraal bureau van de Statistiek). Dat kan ook niet anders, want zoals wij ons allen nog zo goed herinneren, was het in de nadagen van Balk II en III dat de premier zijn toenmalige penningmeester de opdracht gaf het zoet na het zuur uit te delen. Nou had het CBS-bericht net zo goed de titel “Rijk had fors meer inkomsten in 2006” kunnen hebben, want tellen we alles bij elkaar op dan blijkt er weliswaar 8,2 miljard euro meer uitgegeven te zijn dan in 2005, maar ook 12,8 miljard meer ontvangen te zijn. Wat dus een leuke zalmnorm van 4,6 miljard euro heeft opgeleverd. Het CBS geeft het rijkshuishoudboekje op een grappige manier weer:
Staatsuitgaven overzicht

De post met de kleinste omzet staat bovenaan: Milieubescherming. Daar werd 0,2 miljard euro meer uit gegeven dan in 2005. We mogen verwachten dat volgende week dinsdag hier toch wel enige verandering in zal worden gepresenteerd. Net zo goed als we mogen verwachten dat de post met de grootste omzet. Algemeen bestuur, wat lager zal uitvallen.

Uit het overzicht waar de keiharde euro's op staan vermeld blijkt dat overheidszaken als de gemeenten, de 1e en 2e Kamer en adviescommissies voor parlement en regering 35,3 miljard hebben gekost. Niks aan de hand want aan de inkomstenkant scoorde de overheid 129,1 miljard euro. Lijkt veel maar daar hadden we dan ook een overheid voor waar je wat aan had, nietwaar?
De uitgaven voor de Sociale voorzieningen waren ook in 2006 weer de pineut. Die stegen het meest en daar was de introductie van de zorgtoeslag voor bijna 50% verantwoordelijk voor. Onderwijs staat ook hoog op de uitgavenladder omdat er wat fooien werden besteed aan een knelpuntje hier en daar. Onder andere aan extra leraren. Heeft niet geholpen want er is nog steeds een tekort aan leerkrachten dus mogen we op Prinsjesdag ook hier een substantiële wijziging verwachten.
Beduidend veel minder is er in 2006 uitgegeven aan Openbare orde, Landsverdediging en Volksgezondheid. Dat laatste lijkt raar, want hetzelfde CBS weet te melden dat het zo goed gaat met onze gezondheid dat er nauwelijks nog mensen
doodgaan. Zou het dan toch wat uitmaken als de overheid onze gezondheid aan de particuliere markt overlaat? Of zijn we allemaal ineens vreselijk gezond gaan eten en fitnessen?
Het Algemeen bestuur kost dus het meest. De huidige oppositie ter rechterzijde had daar in 2006 geen moeite mee, maar nu liggen de kaarten anders. De recente oproer van liberale en christelijke kant over de kosten van het 100 dagen durende gesprek dat dit kabinet met de samenleving voerde was wellicht zo pittig dat Balkenende IV op Prinsjesdag wat goed wil maken door echt alle ambtenaren te ontslaan die in het regeerakkoord stonden aangekondigd. Maar hoe het dan verder moet met de ontwikkelingen van een transparantere, efficiëntere overheid, ondersteund door participerende burgers? Die ontwikkelingen zijn nog niet af en daar zal dan toch echt nog wel wat geld voor nodig zijn.
Zullen de principes van het regeerakkoord en de resultaten van de conversatie met de samenleving volgende week dinsdag een begroting opleveren die een revolutionair ander beeld op zal leveren dan dit CBS-overzicht? Bijvoorbeeld Milieubescherming van de 11e naar, pakweg, de 5e plaats? Onderwijs naar de 1e plaats en Algemene bestuur naar de 2e?
Ik verwacht dat de contouren van het kasboek van 2006 aardig overeen zullen komen met de Miljoenennota van volgende week. Het zoet na het zuur is afgelopen. De eerste tekenen wijzen daar al op: Minima en AOW'ers zullen gespaard blijven, maar de rest gaat er op achteruit. Accijns op diesel en rookwaar gaat fors omhoog en de woningbouwcorporaties mogen de plannen van Vogelaar gaan betalen. En, jawel, er wordt ook flink gekort in tal van overheidssubsidies (zie ook het
artikel op Geencommentaar hierover).
Het wordt dus weer wachten tot het einde van de huidige Balkenende-periode voor er weer wat zoets uitgedeeld gaat worden.

Schrijvende ambtenaren

KlerkSchrijvende ambtenaren? Ben ik zo'n beroerde blogger dat ik me aan een pleonasme bezondig? Dan zou ik toch een wat eenzijdig beeld van de ambtenaar hebben. Natuurlijk verricht een behoorlijk deel der ambtenaren schriftelijk werk. De ambtenaar hoeft daar tegenwoordig de pen niet meer voor te slijpen, zoals op bijgaande afbeelding te zien is, maar tikt er lustig op de pc los. Dat maakt een ambtenaar echter nog geen schrijver. Jawel, er zijn er een paar (*) die hun schrijversaspiraties botvieren in weblogs, maar de meesten beperken zich tot de ambtelijke stukken op hun werk. En dat kan beter vinden ze bij Schouten & Nelissen, dat gerenomeerde buro voor o.a. managmenttrainingen. Dus porren ze ambtenaren op literaire prestaties te leveren en mee te doen aan de wedstrijd 'De overheid schrijft stukken beter'.
Tot nu toe zijn er twee edities van die wedstrijd geweest waaraan ambtenaren van gemeenten, provincies en ministeries mee konden doen.
Dit jaar mogen alle ambtenaren een bijdrage leveren, dus ook diegenen die bij bijvoorbeeld de brandweer, de COA, het UVW of de waterschappen werken.
Het doel is natuurlijk niet om de ambtenarij op te stoten in de vaart der wereldliteratuur. Nee, men wil dat de ambtenaren meer 'lezersgericht' gaan schrijven. In de vorige edities ging het nog om brieven die de ambtenaren naar elkaar stuurden, dit jaar gaat het om brieven die voor de burgers zijn bedoeld. Daar is al jaren veel om te doen en de overheid doet haar uiterste best om de communicatie met de burger te verbeteren. Leesbare brieven horen daar ook bij.
Nou zal dat uiteindelijk wel lukken. Leesbaar, helder schrijven is niet voor iedereen weggelegd (dit weblog is daar een fraai voorbeeld van) maar met enige oefening en deskundige tips kun je een heel eind komen.
Wat me nou mooi lijkt is, als de ambtenaren eenmaal aardig schrijven hebben geleerd, er daarna een wedstrijd komt voor ambtenarenproza waarin aparte maar goede ideeën zijn beschreven. Want uiteindelijk moet het niet om de vorm gaan maar om de inhoud. Ook bij ambtenaren. Het winnende stuk moet wat mij betreft een baanbrekend idioot idee bevatten en ook nog eens in een boeiende, pakkende stijl geschreven zijn. Het mag gerust de lengte van een novelle hebben, want een gek, vernieuwend idee breng je niet in 1 A-viertje aan de man.
Zo vangen we wellicht twee vliegen in één klap: we worden verrast met een nieuwe bestseller en ambtenaren worden gestimuleerd eens buiten de geëigende paden van het reguliere overheidsdenken te treden. Mochten er onder de lezers ambtenaren zijn die dit eens willen uitproberen: schrijf en stuur je stuk naar de redaktie (
postmaster@peterspagina.nl). De overige lezers kunnen een handje helpen door tips voor prachtige ideeën te leveren.

(*) Een paar ambtenaren? In mijn linklijstje van andere weblog staan er in ieder geval twee. Ooit heb ik eens een ambtenaar benaderd om toe te treen tot de redaktie hier. Hij vond dat-ie dat niet kon maken uit integriteit jegens zijn werkgever. De overheid heeft een aantal ambtenaren aan het bloggen gezet op de site werkenbijdeoverheid. Het weblog als promotiemiddel om vacatures vervuld te krijgen. Deze ambtenaren mogen vast wel in baas zijn tijd bloggen.

Van het wiel los (2)

Fietswiel hoepelHet idee dat we in kringetjes denken en dat zo'n gedachtengang vaak een spaak in het wiel der menselijke ontwikkeling steekt, waardoor de toestand in de wereld maar niet echt op rolletjes wil lopen, zal ik in toekomstige blogs verder proberen uit te leggen (zie ook de eerste aanzet daartoe). Maar eerst een wat luchtig voorbeeld.
In het eerste artikel hierover schreef ik dat het wiel de beste èn de slechtste uitvinding was. Het beste omdat het zoveel gemak betekent: veel machines draaien om het principe van het wiel. Het wiel heeft ook de wereld een stuk kleiner gemaakt. Da's aan een kant mooi, maar het is daarmee ook de slechtste uitvinding gebleken: behalve heel veel haast hebben we er ook een aardig portie milieuvervuiling bij gekregen.
Om dat laatste weer ongedaan te maken wordt er naarstig naar oplossingen gezocht. Dat levert tal van schonere varianten van het wiel op. De schoonste lijkt vooralsnog de fiets te zijn. Mag ik u een paar fietsen laten zien die een toonbeeld van menselijke vernuft en creativiteit zijn? (een paar youtube filmpjes, dus dat kost even wat tijd om ze te aanschouwen).
Zo moeten we niet denken dat je maar op 1 manier op een fiets kan zitten. Neem de
zijwaartse fiets van Michael Killian. Volgens deze uitvinder is het voor de coördinatie beter zijwaarts op je fiets te zitten. De Trikke heeft u misschien ook al eens gezien. Geen pedalen meer, maar een soort step en je lichaamsgewicht als aandrijfkracht. Milieumaatregelen worden voortaan natuurlijk bedacht op vergaderingen die op de conferentie-fiets plaatsvinden.
Wat ik er maar mee wil zeggen is dat je fietsen kunt bedenken die op auto's lijken en ook andere vormen van voortbewegen kan combineren met de fiets (de loopfiets, de
waterfiets en zelfs de vliegfiets), maar het blijft een fiets. Zelfs de creatiefste Willy Wortels blijven gevangen in het wiel.
Het is onmogelijk geworden de mens nog voor te stellen zonder mobiliteit. Voor alle auto's die je kunt bedenken, heb je altijd andere vormen van energie nodig en die zullen altijd, hoe gering misschien ook, een belasting voor het milieu betekenen. Al die grappige fietsen tonen wel aan dat we ons kunnen voortbewegen op basis van onze eigen energie. Het zou een doorbraak zijn in ons vicieuze cirkel-denken als we in de toekomst alleen nog maar zaken produceren en gebruiken zonder energiebronnen te gebruiken die niet van onszelf zijn. En misschien moeten we dat wiel maar eens helemaal vergeten. Zou minder mobiliteit slecht zijn?

Haar van Che Guevara

CheHaarNee, met haar van Che Guevara wordt niet de net in Colombia ontdekte Nederlandse volgelinge van Che's idealen bedoeld. Het gaat hier om een deel van de robuuste lokken die van onder Che's revolutionaire alpino staken en mede verantwoordelijk waren voor het imago van 'young, wild and goodlooking'. Tot op vandaag de dag zorgt dat imago ervoor dat jongeren soms denken: “hm, als revolutie er zo uitziet, dan hebt dat wel wat….”.
Nou kon je in de tijd dat Che volop leefde, met je haardracht menig conservatief tegen de haren in strijken, waardoor de revolutie meer over de verschijningsvormen ging dan over de inhoud. Dat is ook wat er van Che Guevara is overgebleven: van T-shirts tot koffiemokken, allemaal mooi maar het gaat nergens meer over.
Maar nu blijkt het haar van Che Guevara plotseling symbolisch een aanklacht te worden tegen de belabberde oudedagsvoorzieningen in de Verenigde Staten. Algemeen bekend is dat de sociale voorzieningen in de Bush-bush hemeltergend slecht zijn. Zelfs voormalig CIA-agenten moeten naar krasse middelen grijpen om op hun oude dag rond zien te komen.
De 71-jarige Cubaanse balling Gustavo Villoldo, die beweert betrokken te zijn geweest bij de gevangneming en executie van Che Guevara, is van plan een
stukje haar van El Commandante te veilen. Che's revolutionaire lokken heeft hij bewaard in een plakboek, waar ook de kaart in zit die men gebruikte om Che op te sporen, evenals wat foto's van zijn lijk.
Gustavo Villoldo zegt over het scalperen van Che: “To me the clipping of his hair, psychologically for me, for myself, meant that I was cutting off one of the symbols of the revolution, the long hair”.
Met de veiling van het plakboek hoopt de voormalig CIA-collaborateur zo'n 7 miljoen dollar te scoren. Blijkbaar is het pensioentje, dat hij voor bewezen diensten heeft ontvangen, niet toereikend genoeg om er riant van te leven tot de dood hem van het aardse scheidt.
Met de revolutie zal het nu echt nooit meer wat worden. Een poging van het communistische China hier de boel te ondermijnen door vergiftigd speelgoed te verspreiden is gestrand op de kwaliteitscontroles, de stenen van de Berlijnse Muur zijn al verkocht, het neo-revolutionaire elan gaat
met de muziek mee en het laatste restje langharig Latijns-Amerikaanse symboliek gaat nu de veiling op.
De evolutie wordt verdrongen door intelligent design en de revolutie door intelligence decline. Het komt nooit meer goed.

Van het wiel los.

vetruvian escapeZou ons denken anders verlopen als ooit bewezen was dat de aarde een kubus of een pyramide is? Zouden we andere oplossingen voor problemen verzinnen als ooit was bewezen dat de aarde niet om de zon draaide maar elke dag een beetje heen en weer schoof?
Zinloze vragen, want de aarde is nu eenmaal rond en draait haar cirkeltjes keurig rond de zon. De fysiologische waarheden van dag en nacht en dat een punt van vertrek hetzelfde kan zijn als het punt van aankomst hebben echter ons denken zo bepaald dat de vicieuze cirkel de basis vormt voor al onze denkmechanismes. Pessimisten zien dat “circulaire denken” als eindeloze rondjes op de rotonde waar niemand weet welke afslag genomen moet worden. Optimisten zien het als een spiraal, waar we na elk rondje onszelf weer een stukje zullen overstijgen.

Het beste èn het slechtste dat de mens heeft uitgevonden is het wiel. Of het menselijk vernuft in staat zou zijn geweest het wiel uit te vinden als de aarde vierkant was, is dus niet relevant. Wel van betekenis is, hoe zeer we aan dat wiel vastzitten. Het is bijvoorbeeld ondenkbaar dat we milieuproblemen voor een deel oplossen door afscheid te nemen van alle varianten van gemotoriseerde wielerij. Het wiel blijft bestaan en men zoekt alleen naar alternatieven voor de energie waarmee dat wiel in beweging moet worden gehouden. En wat blijkt? Welke alternatieven men ook bedenkt, tot op heden zijn alle varianten hooguit milieuvriendelijk. Geheel schadevrije oplossingen kunnen (willen?) we maar niet ontdekken.

Er zijn meer problemen waar we graag hele goede oplossingen voor willen. Bij het zoeken naar die oplossingen wordt met enige regelmaat gevraagd om een andere manier van denken. Durf 'out-of-the-box' te denken, wordt er dan geroepen. Treedt eens buiten je vaste denkraam. Kom los van hokjesgeest.
Die termen suggereren een meer rechtlijnig kader waar ons denken in gevangen zou zitten. Als we zo ons denken bezien, komen we er nooit uit. We denken niet in kaders, maar in cirkels. Durf uit je bol te gaan, treedt buiten de cirkel en kom los van het wiel zijn eigenlijk betere oproepen om denkpatronen te doorbreken.

Het “circulaire denken” leidt er toe dat het wiel niet opnieuw uitgevonden kan worden. Dat achter elke horizon weer een vergezicht ligt. Dat geschiedenis zich regelmatig herhaalt. Pessimisten zien een hond die als een dolle in zijn eigen straat probeert te bijten. Optimisten zien in elk 'nieuw' verschijnsel een verbeterde herhaling, een stapje verder in ontwikkeling.

Wat zou er gebeuren als we in denken en doen ons aan het wiel zouden ontworstelen? Op gebied van mobiliteit zou het gedaan zijn met auto's en fietsen. De technologie van de schoen wordt zo sterk verbeterd dat je in een paar passen tientallen meters verder bent, zonder ook maar een blaartje op te lopen. Wegen en voetpaden worden glijbanen. Een stevig aanloopje en je zoeft op je kont naar je werk.
Op gebied van het denken zelf zouden we (hopelijk) onmiddelijk kunnen zien of ons punt van aankomst hetzelfde is als ons punt van vertrek. Is het niet hetzelfde dan zitten we goed. Is het wel hetzelfde, dan weten we dat we de reis opnieuw zullen moeten maken, maar dan wel langs een andere route.

Geen gesprek is ook duur.

KabinetWat mag een gesprek dat nooit heeft plaatsgevonden kosten?
Terwijl het kabinet door een deel van de oppositie
getackeld wordt over 3,2 miljoen euro gesprekskosten, ligt niemand wakker van de gesprekken die er helemaal niet zijn geweest en waarvan we de rekening nog gepresenteerd zullen krijgen. Uit de verantwoording (zie dit pdf-document, bldz. 7 t/m 15) die Balkenende zo keurig presenteerde, blijkt dat 5 ministeries niet hebben meegedaan aan de 100-dagen-praten-de-samenleving.
Nou had het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit vorig jaar een geheel eigen '
Tour de la campagne', waar betrokken burgers hun gedachten mochten uiten over een 'vitaal platteland', dat volgens de toenmalige minister Veerman nodig op de schop moest. Dus over de herverdeling van landbouwgrond, recreatiegebieden en natuurreservaatjes had dat ministerie al een aardige babbel met de samenleving gehad. Verder is het huidige kabinet er blijkbaar van overtuigd dat het zo droevig gesteld staat met de eetgewoontes van een gemiddelde democratische burger, dat het geen zin heeft met de samenleving te praten over zo iets als voedselkwaliteit. Het ministerie van LNV heeft dus volgens Balkenende's verantwoording geen kosten gemaakt in die 100 dagen. Niemand die daar wakker van ligt.
Maar kennelijk slapen we zo diep dat we er ook geen ophef over maken dat de ministeries van Justitie, Defensie, Financiën en Binnenlandse Zaken en Koninkrijk Relaties het niet nodig vonden om die 100 dagen nou eens goed te benutten.
Van Financiën was dat te verwachten. Minister Bos is daar van begin af aan duidelijk over geweest. Bij de presentatie van het regeerakkoord heeft hij al gezegd het luisteren naar de samenleving zo zijn beperkingen zou kennen. En natuurlijk zit niemand te wachten op het obligate geouwehoer over de belastingen, dat op een verjaarspartijtje nog wel eens de kop op steekt. Maar helemaal geen gesprek? Niet eens even peilen hoe de samenleving denkt over welke marges de Zalm-norm onder Bos mag hebben? En is een opvatting over de besteding van de aardgasbaten alleen het pregoratief van ministers van Financiën? Reken maar dat het gesprek dat Financiën niet met de samenleving heeft gevoerd, ons nog duur komt te staan. Wellicht is het tijdelijk bevriezen van de accijns op bezine het eerst en tevens laatste meevallertje dat het ministerie van Financiën ons gunt. Op andere ideeën is men niet gekomen omdat er de eerste 100 dagen niet is geluisterd naar de samenleving.
En zo wil ook Justitie kennelijk niet van de burger horen of er nog wensen zijn op gebied van juryrechtsspraak, wil Defensie echt niet horen dat een groeiend aantal burgers liever 'onze jongens' zo snel mogelijk thuis ziet komen en heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken geheel eigen ideeën over veiligheid en persoonsgegevens.
Zo erg is het natuurlijk niet. De vijf genoemde ministeries komen niet in Balkenende's verantwoording voor omdat zij, tijdens die 100 dagen, geen beroep hebben gedaan op derden, maar op kosten van hun eigen begroting wat overleg met de samenleving hebben gehad. Een werkbezoekje hier en een regulier overlegje daar waren voor die ministeries kennelijk genoeg. Werken die vijf ministeries zo efficiënt dat de oppositie wellicht gelijk heeft en dat 3,2 miljoen euro schromelijk overdreven is? Of zou er niet minstens 1 Kamerlid de vraag moeten stellen waarom die vijf ministeries het niet nodig hebben geacht hulp van buitenaf in te roepen om het contact met de samenleving te verdiepen?
Het zijn niet de minste ministeries dus enige tekst en uitleg lijkt me wel op zijn plaats. Want het zou toch ook nog zo kunnen zijn, dat alle andere ministeries voor 3,2 miljoen euro zodanig zijn ingelicht door de samenleving, dat diezelfde samenleving nu ook waar voor dat geld gaat krijgen? En dat goedkoop straks duurkoop blijkt te zijn op het gebied van landbouw, strafrecht, belastingen, vredesmissies en binnenlandse democratie?

Laat kinderen niet zwemmen, leer ze kiezen.

Kinderenteevee

Gelukkig hebben we hier heel andere zorgen om onze kinderen dan in menig ander werelddeeltje. Terwijl elders 6 miljoen kinderen aan ondervoeding bezwijken, is er hier eten in zo'n overvloed dat kinderen verveeld naar de fles grijpen en het risico op alcoholvergiftiging voor lief nemen. Nou kan ik me voorstellen dat als je als mondige peuter er voor kiest het leven te willen sparen van alle schattige kuikentjes en je dan de CDA'er Joop Atsma over je heen krijgt, acuut aan de drank gaat. Peuters hebben geen mening, maar zodra ze wakker worden uit de slaap der onschuldigen horen ze natuurlijk de opvattingen van het CDA te hebben. Nou komt het CDA hier nog goed mee weg want valse meldingen van kindermishandeling worden niet strafbaar gesteld.

Het CDA is niet de enige partij die zich zorgen maakt om de meningsvorming van kinderen. GroenLinks-parlementariër Tofik Dibi schaart zich in in de rijen roependen die kinderen willen beschermen tegen schadelijke invloeden van de media. Nou hoeft dat niet door naar censuur riekende maatregelen die het CDA voorstelt, maar door een betere opvoeding. Het blijft de verantwoordelijkheid van de ouders om hun kroost enige media-wijsheid bij te brengen en het onderwijs kan de ouders daar een handje bij helpen. Op basisscholen zou het vak media-educatie verplicht moeten worden.

Tofik Dibi krijgt hierbij de steun van jeugd-en-media specialist Peter Nikken. Die zegt in het dagblad Trouw: “We leren kinderen ook zwemmen, omdat ze anders verdrinken. Dus waarom zouden we ze niet leren omgaan met de media?”

Daar valt wat voor te zeggen. Tenslotte gaat ook menig volwassene kopje onder in de vloedgolf aan informatie die televisie, kranten en internet over hen heen storten. De media-educatie die Tofik Dibi voorstelt, moet kinderen leren uit dat media-aanbod weloverwogen keuzes te maken, zonder censuur of moralisme.

Mooi voorstel, maar wat zijn “weloverwogen keuzes”? De ongebreidelde nieuwsgierigheid van kinderen houdt op zodra er weloverwogen keuzes gemaakt worden. Want op basis waarvan worden keuzes gewogen? Veel keuzes worden toch beïnvloed door de normen en waarden die je van huis uit meekrijgt? Of anders gezegd: het moralisme van je ouders, onderwijzers of je peer-groep geven richting aan je keuzes. En maak je keuzes die dwars staan op heersende normen en waarden, dan wordt je “weloverwogenheid” in twijfel getrokkken.

Moeten kinderen dan niet leren te kiezen? Zeker wel. Leer ze dat keuzes niet uit de lucht komen vallen. Leer ze welke factoren een keuze kunnen beïnvloeden. Leer ze dat er altijd meer te kiezen valt dan uit wat anderen je aanbieden.

Mocht die verplichte media-educatie er komen en op een goede manier gegeven worden, dan kan kinderen geleerd worden dat je je niet vast hoeft te leggen op de keuze van de persfotograaf die net zoveel vastlegt als hij buiten beeld houdt. Dat keuzes niet alleen bepaald worden het aantal woorden in een krantenartikel, maar ook door de hoeveelheid informatie die weg wordt gelaten. Leer ze vooral nieuwsgierig te blijven en te blijven zoeken naar wat er achter de horizon nog meer te ontdekken valt. Leer ze vooral dat het beeldscherm die horizon niet is.

Goede raad is weggegooid geld.

Waarzegger

Onze oom Jaap zaliger kon soms moedeloos worden van het jeugdig elan waarmee wij op jonge leeftijd goedbedoelde raad in de wind sloegen. Nou was hijzelf niet bepaald een lichtend voorbeeld. Telkens als zijn vrouw hem iets toeriep in de trant van “maar Jaap, kun je niet beter….”, beweerde hij steevast dat hij zelf wel het beste wist wat hij beter kon laten of doen.
Toen op hij op zijn werk met de eerste consultants te maken kreeg, zag je zijn arbeidsvreugde met de dag verminderen. “Ze hebben er weer eentje van de kade geplukt” was zijn variant op 'de beste stuurlui staan aan wal”.
Aan die wal is het ondertussen erg druk geworden. Adviesburo's, consultancy agents en managementgoeroe's verdringen zich om de stuurloze personeelchefs, captains of industries en afdelingsmanagers op te vangen. Voor een pittig bedrag krijgen ze te horen hoe het roer om moet. Er wordt geld als water verdiend aan goede raad. Nu weten we ondertussen dat we zuinig met water moeten zijn en dat blijkt ook op te gaan voor goede raad. Een onderzoek van de AdviseurMakelaar zou aantonen dat ruim een kwart van de 10 miljard euro die overheid en bedrijfsleven uitgeven aan adviesdiensten niet de gewenste resultaten opleveren.
Dat is drie keer van de schrik naar lucht happen. Om te beginnen stokt de adem omdat er kennelijk zoveel behoefte aan advies en zoveel adviseurs zijn dat er ook een makelaar voor nodig is om organisaties bij hun keuze te adviseren. Kan het nog drukker aan de wal?
Vervolgens krijg je de hik van het feit dat mensen met hoge opleidingen en deskundige ervaring 10 miljard euro nodig hebben omdat ze blijkbaar niet weten hoe ze hun toko's moeten runnen.
En dan verslik je ook nog eens omdat 2,5 miljard euro nergens toe leidt. Ik weet niet wat het de samenleving kost om die mensen op te leiden, maar je krijgt toch sterk het gevoel dat we hier sterk opgelicht worden.
Die AdviseurMakelaar verwacht ook nog eens dat de vraag naar adviesdiensten de komende jaren zal toenemen. De adviesnood stijgt evenredig met de zeespiegel? Is dat het gevolg van een oververhitte economie?
Die verspilling van 2,5 miljard euro kan voorkomen worden. Het advies van de Makelaar is dat opdrachtgevers en adviseurs zich beter op elkaar afstemmen. Mag ik een advies geven dat niks kost? Zoek eerst eens uit waarom overheden en managers 10 miljard euro nodig hebben omdat ze zelf niet weten hoe hun werk te doen. Beschikt men zelf niet over mentoren en coaches die getalenteerd genoeg de ontwikkelingen binnen hun werkkring te ondersteunen met hun ervaring en kennis?
Zoek ook eens uit waarom ruim een derde van de aangekochte adviezen niet tot succesvolle implementaties leiden. Naar mijn mening zijn er zijn twee factoren die leiden tot geldverspilling: de mensen en de tijd.
Hoewel iedere manager ondertussen weet dat je veel kan bereiken als je investeert en gebruik maakt van het talent dat al aanwezig op de werkvloer, kiest men er toch nog veel te vaak voor know-how van buiten in te huren. Het vertrouwen van de managers in hun eigen human capital is kennelijk niet zo groot. Dat kan een werknemer zo frustreren dat hij/zij na jarenlangen noeste arbeid het bedrijf uitstapt en voor zichzelf gaat beginnen als, jawel, adviseur. Dat krijg je als de baas de adviezen van zijn eigen werknemers negeert.
De factor tijd. Veranderingen moeten vaak hier en nu tot stand komen. Zo werkt dat niet. Mag ik de metafoor van de verhuizing gebruiken? Een verhuizing is technisch gezien in korte tijd gerealiseerd: andere woning zoeken, administratieve rompslomp regelen (verhuiskaartjes sturen, inschrijven in nieuwe gemeente, etc.), nieuwe school voor je kinderen zoeken en een erkend verhuisbedrijf regelen. Maar het duurt maanden, soms zelfs jaren voor iemand zich helemaal thuis voelt en zowel geografisch als sociaal de weg weet in de nieuwe omgeving. In de huidige, jachtige veranderingscultuur volgen in straaljagertempo de verhuizingen elkaar op. Dat leidt eerder tot vervreemding dan tot “embedding”.
Zolang human capital en een rustiger ontwikkeltempo ondergeschikte elementen in adviestrajecten zijn, zal er nog veel geld verloren gaan.
Nog een laatste adviesje: als goede raad duur is, neem hem dan niet aan.

Bruggen of barsten

Bruggetje

Voor de tweede keer in drie maanden tijd delft een brug het onderspit in China (nu in de provincie Hunan en in juni in de provincie Guandong). Daarmee staat het imperium op gelijke voet met Amerika, waar ook kort na elkaar twee bruggen in elkaar donderden (in Minneapolis en in Arizona). Op dit gebied zijn het dus elkaars treurige gelijken. Eén verschil: terwijl de laatste brug instortte, vrijwel tegelijkertijd met de aankondiging van de Chinese overheid dat het 6000 gammele bruggen gaat repareren, duurde het in Amerika iets langer voordat men meedeelde alleen de 750 bruggen met dezelfde constructie als de rampbrug nader te inspecteren.

Na de brugramp in Minneapolis stortte de nederlandse journalistiek op de kwaliteit van de bruggen in ons land. Waar de één denkt dat we ook hier de bruggen zijn vergeten, beweert en andere expert dat we geen rampen hoeven te verwachten.

Volgens hoogleraar techniekgeschiedenis Ruth Oldenziel is de situatie hier niet te vergelijken met Nederland. “In een land waar de vrije markt boven alles is verheven, tellen de publieke werken niet”, zo stelt zij. Amerika kent geen centrale organisatie die zich bekommert om het onderhoud van bruggen, terwijl wij hier het machtige orgaan van Rijkswaterstaat kennen. Waar in Amerika elke staat maar moet zien hoe het zijn infrastructuur onderhoudt, regelt hier Rijkswaterstaat de zaakjes. Of zoals expert Oldenziel zegt: “Eén centraal loket met genoeg geld om het onderhoud van de Nederlandse bruggen, wegen en watergangen te regelen.” Je vraagt je af waarom in China, dat alles zeer centralistisch regelt, dan wel de bruggen instorten.

Maar Oldenziel heeft waarschijnlijk gelijk. Hier wordt het onderhoud van bruggen zo serieus genomen dat we niet hoeven te klagen over een plots verbroken verbinding. Nee, er wordt over dat onderhoud zelf geklaagd. Het duurt te lang en dat kost het beroepsvervoer centen, dus de gezamenlijke tranportbedrijven overwegen nu een gigantische schadeclaim in te dienen bij Rijkswaterstaat.

Nu gaat dat over betonnen bruggen, waarvan er zeer waarschijnlijk nog een aantal aan restauratie toe zijn. Dat gaat dan opnieuw voor de nodige verkeersstremmingen zorgen. Als bij elke reparatie ook een schadeclaim wordt gehonoreerd, dan moeten we ons toch afvragen of een brug wel al die moeite waard is. Dat gaat klagende belastingbetalers opleveren en dan komt er een dag dat het kabinet een brug te ver gaat en in het kolkend water der burgerkritiek ten onder gaat.

In Rotterdam hebben ze goed begrepen hoe je een bruggetje slaat tussen overheid en burger. In de deelgemeente Prins Alexander (jawel, genoemd naar ons nationale hoofd rijkswaterstaat) is het slecht gesteld met de vele houten voetgangersbruggetjes. Een deel is zo gevaarlijk dat die al afgesloten zijn. Nu kost het een aardige duit om ze allemaal te reperaren of te vervangen. Maar er is slechts geld om vijftien van de zeventig waterovergangen te herstellen. Nu worden de burgers gevraagd welke bruggen naar hun mening mogen verdwijnen.

Kijk, een klein voorbeeld van de grootheid der nederlandse democratische bruggenbouwers. Daar kunnen ze in Amerika en China nog heel wat van leren.

Snijden en bellen

Mobieltje in OKChirurgen van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam mogen binnenkort hun mobieltje ook in de operatiekamer gebruiken. Er is een toestelletje ontwikkeld dat nagenoeg geen storing meer oplevert voor de medische apparatuur.
Nu zijn de specialisten makkelijker bereikbaar en dat kan de operatie-coördinator van een ziekenhuis al gauw zo'n anderhalf uur schelen met het oproepen van artsen. Een besparing in tijd en dus ook in kosten, aldus een medewerker van het Erasmus MC.
Het AD weet nog te melden dat de Rotterdamse medici hiermee
de eersten in Europa zijn die hun mobieltje mee mogen nemen naar de operatietafel. Dat is niet helemaal waar. Argentijnse chirurgen hebben hun mobieltje aangezet toen het licht uitviel in hun OK en konden zo een blindedarmoperatie voltooien. Toegegeven, da's een noodingreep, maar ze waren wel eerder met hun mobieltjes dan hun rotterdamse collega's.
Nu is het wachten op de eerste patiënten in wiens lichamen nu eens geen scharen of pincetten worden terug gevonden na een operatieve ingreep. De mobieltjes van tegenwoordig zijn zo klein dat het niet ondenkbaar is dat een chirurg zijn toestelletje verliest tussen de darmen van een patiënt. Dat is dan het eerste risico van mobieltjes in de OK.
Een tweede risico is de
lichamelijke overbelasting van OK-medewerkers. Bij een controle van de Arbeidsinspectie bleek begin deze maand dat 70% van de verpleegkundigen op afdelingen als de intensive care en operatiekamers last heeft van lichamelijke klachten aan rug, nek en benen. Dat zal niet minder worden als de operatieassistenten de mobieltjes van de chirurgen aan hun oren moeten houden terwijl ze staan te snijden.
Derde risico is de een toenemende kans op infecties. Als het mobieltje afgaat moet-ie wel beantwoord worden en dat geklets kan gevaarlijk zijn. Vorig jaar heeft onderzoeker B. Knobben uitgezocht dat
minder praten in de OK de kans op infecties behoorlijk verminderde. Wel, dat leidde tot uiterst zwijgzame snij-sessies, die dan wel weer andere risico's kenden omdat men op gebarentaal overging.
Al die risico's wegen natuurlijk niet op tegen het grote voordeel van snellere bereikbaarheid van de specialisten. Want nu is het nog zo dat als een arts opgeroepen wordt met een semafoon of een pager, eerst naar de dichtst bijzijnde telefoon moet worden gelopen om de oproep te beantwoorden. Nu lijkt het me niet zo fijn dat je specialist wordt weg geroepen als je net opengesneden bent. Hopelijk schrijven ziekenhuisprotocollen voor dat een arts alleen bij zeer dringende gevallen van de OK mag worden weg geroepen. Daar kan het mobieltje wel bij helpen. Als het ding afgaat kan er op de display natuurlijk een code verschijnen die aangeeft om wat voor oproep het gaat. Ik ben alleen benieuwd wie de beslissing neemt een lopende operatie te staken: de chirurg, de patiënt, de ziekenhuisdirectie of de provider van het mobieltjesnetwerk.