Als het een onbeheersbaar rommeltje begint te worden, de boel uit de hand gaat lopen, de hele sameneleving dreigt te ontsporen, ontstaat er bij sommigen een grote behoefte stereotypen van stal te halen. Stereotypen waarvan verwacht wordt dat die de boel weer in het gareel kunnen krijgen. Vaak gaat het om wat stoffige stereotypen die nieuw leven ingeblazen wordt, onder het motto: ''Vroeger was het misschien zo slecht nog niet''.
Groeien de onzekerheden over de toekomst van de maatschappij dan is er behoefte aan sterke en duidelijke leiders. En als die onzekerheden ook zijn weerslag hebben op de vraag ''wie zijn we nou helemaal en waar zijn we eigenlijk mee bezig?'', dan grijpt men weer massaal terug op god. En daar maken tal van obscure types aardig misbruik van.
Obscure types (ook een stereotype) zijn behalve leiders van trendy politieke partijen en geestelijke stromingen, ook de vele deskundigen die overal op moeten draven om ons duidelijkheid te verschaffen. Wij weten niet van het hoe en het wat. Een deskundige heeft er voor geleerd, dus die kan het wel weten. En zo hoort het ook. Als een gewone trein ontspoort, haal je daar ook vaklui bij. Dus een ontspoorde samenleving mag door De Deskundige op de rails worden gezet.
Bijvoorbeeld Ger Groot, docent filosofie aan de Erasmus Universiteit. In het tijdschrift Filosofie Magazine van mei zei hij dat het tijd wordt de traditionele vaderrol weer van stal te halen, als middel tegen de ontspoorde jeugd. De klassieke rolverdeling van de streng doch rechtvaardige vader en de zorgzame en koesterende moeder mag geheel uit de tijd lijken, maar dat is dan een grote vergissing volgens Ger Groot. Tuurlijk, zegt Ger, het is een wat ouderwets en bekrompen beeld, maar zo''n rolverdeling is wel effectief bij de opvoeding. De vader vertegenwoordigt de wet en de moeder de liefde. Ouders moeten niet de beste vriendjes van hun kinderen willen zijn. Dat schiet niet op en voor je het weet krijg je kinderen maar wat rondhangen of ontsporen.
Veel van dat soort kinderen komen uit vaderloze gezinnen. En dat bedoelt-ie niet alleen letterlijk. Met vaderloos bedoelt meneer Groot ook dat veel mannen de klassieke ''streng-doch-rechtvaardige'' rol hebben afgelegd en zijn zelfs een beetje ''de moeder'' gaan uitgangen. Resultaat? “De gevolgen van een vaderloze opvoeding – of de vader nu fysiek afwezig is of zijn symbolische vaderrol naast zich neer heeft gelegd – zijn desastreus. In een dergelijk gezin zal het kind nauwelijks ervaren hoe het is om tegenover de wet te staan, om de wet gesteld te krijgen. Dit is van het grootste belang, omdat dit na de opvoeding in de samenleving hoe dan ook zal gebeuren: tegenover de werkgever, de overheid en de samenleving als geheel. Op het moment dat in de vormende fase van de persoonlijkheid niet is aangeleerd hoe hiermee omgegaan dient te worden, zal de ontzetting die toeslaat op het moment dat die botsing plaatsvindt bijna onoverkomelijk worden. Dan ben je reeds zo ver gevormd – of beter gezegd: misvormd – dat het heel veel moeite zal kosten en met veel pijn gepaard zal gaan om dit herstellen”. (citaat uit Filosofie Magazine).
Nu kunnen we ook de filosoof gaan uithangen en Ger wijzen op de ontspoorde jeugd die opgevoed was door traditionele vaders en moeders, maar wij zijn geen deskundigen. Hij zal dus wel gelijk hebben. Zijn gedachtengoed zal in ieder geval in goede aarde vallen bij het christelijk deel van het huidige kabinet. Misschien kan Ger Groot wel adviseur van de minister voor jeugd worden.
Ik zal niet ontkennen dat er heel wat mankeert aan sommige jongeren. En ongetwijfeld zal bij een deel daarvan de oorzaak bij de ouders gezocht kunnen worden. Maar een beetje filosoof kan weten dat het dan niet volstaat je op de klassieken te beroepen. Zo zit de geschiedenis niet in elkaar. Wie weet had de jeugd van vandaag er veel beter voorgestaan als we die klassieke vader- en moederollen nooit gehad zouden hebben. Okee, da''s een filosofische stelling. En zoiets verwacht je eerder van een deskundig filosoof. Daar verwacht je geen opvoedmodel van.
Ik denk ook niet dat een klassieke ouderverdeling de schade kan herstellen waar Ger Groot het in het begin van het artikel over heeft. Daar verklaart hij de hedendaagse menselijke ellende van allerlei wangedrag. Een prestatiegerichte, competitieve economie vraagt de mensen het beste uit zichzelf te halen. Maar competitie haalt ook uit slechtste uit de mens naar boven. Het leidt tot morele onevenwichtigheid bij mensen.
Juist, en dat leren de kindertjes van hun ouders. Mijn vader was het rolmodel waar filosoof Groot het over heeft. De goeie man moest knalhard werken en ''s avonds mocht hij het disciplinaire gedeelte van de opvoeding van moeders overnemen. Naar dat klassieke eer en geweten hebben mijn ouders gehandeld en zie wat er van me geworden is: een blogger! Ben je dan ontspoort of niet?
Jammer dat alleen stereotypen uit het verleden zo duidelijk zijn, maar klassieke modellen hebben hun nut bewezen in een verleden die op geen enkele manier lijkt op de tijd waarin we nu leven. Dat vraagt dus om nieuwe inzichten en die zullen we nog met elkaar moeten uitvinden. Ger Groot''s opvattingen vallen onder de categorie ''overbodig''.
