De laatste handelingen van de ministerraad, voor de club de scepter moet afstaan. Het kabinet doet nog wat demissionaire uitgaven. Niet de afgesproken bedragen, maar extra geld. Balkenende speelt nog even Sinterklaas, voor hij vertrekt?
Mag dat wel? Extra uitgaven doen, terwijl er een begrotingstekort wordt doorgegeven aan een nieuw kabinet?
Vandaag deed het kabinet 230 miljoen euro kado. Eind mei gaf Balkenende V ook al 867 miljoen euro aan extraatjes weg. En doet daarmee een schepje bovenop het toch al groter uitgevallen begrotingstekort.
In mei werd 800 miljoen euro aan snelwegen toebedeeld en 67 miljoen euro aan de energieagenda. Vandaag ging extra geld naar knelpunten in de vaarwegen (100 miljoen), naar Limburg’s ontzet (ook 100 miljoen) en naar de prachtwijken (30 miljoen).
Het is ongetwijfeld allemaal goed besteed en hard nodig. Maar dit riekt naar partijpolitiek bedrijven ten koste van het landsbelang. Alsof Balkenende alweer wat zoet na het zuur uitdeelt. Om op de valreep nog wat kiezers terug te winnen?
Of om een nieuw kabinet. Zeer wel mogelijk zonder CDA, in zo’n lastig financieel parket te brengen, dat succes bij voorbaat is uitgesloten?
Dat er, ondanks crisis en begrotingstekort, toch ook wat uitgegeven zal moeten worden, daar zal iedereen het over eens zijn. Het grote discussiepunt in de verkiezingscampagne is echter hoe het geld verdeeld zal moeten worden. Dat het kabinet dan in demissionaire toestand nog ruim 1 miljard euro weggeeft, is bedenkelijk. Dat zou beter overgelaten kunnen worden aan het kabinet dat na 9 juni de schatkist mag beheren.
De fratsen van de demissionaris zijn vanaf 19 maart hier gevolgd. Juist omdat Balkenende IV viel over een besluit dat ook in demissionaire toestand was genomen. Je weet maar nooit welk besluit later nog de val van een volgend kabinet kan betekenen.
Lees nog eens: Demissionaire steun en stabiliteit (19 maart), Ondergrondse demissionariteit (9 april), Oorlog aan de ledigheid (26 mei) en de gouden greep van Klink (28 mei).
Tag archieven: begrotingstekort
7 jaar schuld en boete.
Ruim zeven jaar hebben we met de zogenaamde Balkenende-kabinetten te maken. In die tijd is het saldo-overschot van 9 miljard euro teruggebracht naar een tekort van 5,6 miljard (in 2007). In 2008 en 2009 zal dat nog hoger zijn. De echte en definitieve cijfers over 2008 zijn niet goed te bepalen. Diverse bronnen melden verschillende bedragen. En de verwachting voor 2009 is net bekend gemaakt in de Miljoenennota.
De nationale schuld is in diezelfde tijd toegenomen met 7,6 miljard euro. Ook die zal voor 2008 en 2009 hoger zijn.
Als we Balkenende I tot en met IV op een rij zetten, zien we dat ze een florissante start hadden. Financieel dan. De boedel werd overgenomen van het paarse kabinet Kok II en in het eerste jaar onder Balkenende's premierschap veranderde er niet zoveel, omdat men de handen vol had aan de chaotische coalitiegenoot, de LPF.
Pas in 2003 kon Balkenende echt aan het werk, gesteund door de VVD en D66. Ondanks de strengheid van boekhouder Zalm, liepen vanaf toen de saldotekorten en de nationale schuld gestaag omhoog. (Zie deze excelsheet voor de overheidsuitgaven onder Balkenende's kabinetten).
Balkenende moet zich toen ineens herinnerd hebben dat Lubbers ongeveer hetzelfde overkwam en dat onder Wim Kok en Den Uyl de tekorten en de nationale schuld redelijk in toom zijn gehouden. En maakte de switch naar de PvdA. Zou dat helpen de saldotekorten en de nationale schuld te beperken?Nu blijkt die switch niet zo fortuinlijk te zijn. Maar dat ligt niet aan het CDA, niet aan de PvdA, zelf niet aan de CU, het ligt natuurlijk aan de crisis.
De kans is echter groot dat Wouter Bos alle verwijten zal krijgen. Het geheugen van Nederland heeft so-wie-so sterk de neiging de saldotekorten en schulden in de schoenen van alles wat links is te schuiven. En jawel, toen de PvdA deelname aan Van Agt I – II(saldotekorten) en Lubbers III (toename nationale schuld), kon het beter. Maar veel vaker waren combinaties waar CDA en VVD aan deelnamen rentmeesters met een gat in de hand (lees meer hierover bij de cijferaars op Sargasso).
De Miljoenennota 2009 gaat met het nodige gekrakeel gepaard. Het zal veel Nederlanders boven de pet gaan, terwijl men zich wel zorgen aangepraat krijgt over de tekorten en de nationale schuld. Wel, bedenk dan dat het onder Balkenende niks nieuws is. Sterker nog, onder CDA-premiers lijkt het wel een traditie. Het lijkt me goed dat ook eens te betrekken in de actuele discussie.
In de periode na de 1945 (27 kabinetten) regeerde het CDA 25x mee, waarvan 10x onder leiding van CDA-premiers. De PvdA deed 14x mee en leverde 3x een premier. De VVD zat 15x in een coalitie en had alleen een premier in het 1e kabinet na de oorlog (de VVD heette toen nog VDB).
(Zie ook deze excelsheet voor een overzicht van kabinetten, premiers, coalities, crisissen en zittingsduur).
Ach, meende mijn oom Jaap zaliger te zeggen: of je nou door de kat of door de hond gebeten wordt. Daar had hij in zoverre gelijk in dat het natuurlijk meer moet gaan over de gevolgen van de uitgaven. Wat is er in positieve of negatieve zin, allemaal mee bereikt? Mag ik dat even, heel kort door de bocht, samenvatten?
De balans van 7 jaren Balkenende laat een overschot aan normen zien. Een reuzenberg aan handvesten, herenakkoorden, gedragscodes en niet bindende afspraken. De waarden zijn echter sterk gedaald. Een duurder wordende zorg, klimaat- en milieudoelen die maar niet gehaald worden en een scala aan veiligheidsmaatregelen, die niet alleen ingrijpen in ieders privacy, maar ook het gevoel van onveiligheid maar niet weg kunnen nemen.
Wordt het nu toch wel tijd het roer eens om te gooien?
20 miljard burgermedeplichtigheid
Het kabinet gaat de komende tijd uitvogelen hoe een tekort van 20 miljard euro opgevangen moet worden. Daar moeten we ons snel mee bemoeien, anders zijn we ons vakantiegeld van 20 miljard ook kwijt. Terwijl we dat zelf hard nodig hebben om de gaten te vullen.
Aankloppen bij sectoren waar het wel goed gaat? Tja, het kabinet zou aan farmaceut Galagapos steun kunnen vragen, nu het bedrijf denkt 20 miljard te kunnen verdienen aan een medicijn tegen Alzheimer.
Hm, ik denk dat kunnen we wel vergeten.
Volgens een onderzoek van Ernst & Young zouden fabrikanten van consumentenproducten 20 miljard kunnen besparen door een betere bedrijfsvoering. Helaas ligt dat ook buiten het bereik, want dat gaat meteen op aan de schulden die ze nu hebben. Het kabinet zou wel kunnen eisen dat die bedrijven eerst het onderzoek van Ernst & Young serieus nemen voor ze komen bedelen bij de overheid.
Net zo als de overheid alleen nog steun geeft aan bedrijven die niet meteen 20 miljard wegsluizen naar de aandeelhouders. Even pas op de plaats zou in deze tijden een betere houding zijn.
Wouter Bos zou wel wat strenger kunnen optreden. Niet alleen even een ernstig gesprek over de moraal en vriendelijk vragen of de heren onderling tot een akkoord kunnen komen de bonussen te matigen, maar keihard stellen dat ook de financiële sector eerst de bedrijfsvoering op orde maakt. En zeker dat deel dat al 20 miljard heeft mogen ontvangen, mag op dat gebied wel inbinden.
De twintig miljard zal onvermijdelijk in bezuinigingen worden vertaald. Bij het huidige aantal inwoners betekent het dat er 1212 euro per hoofd van de bevolking minder op rijk's begroting zal zijn. Voor een alleenstaande is dat ruim 100 euro per maand, voor een gezin van 4 personen ruim 400 euro per maand. Opdat u alvast maar weet voor welke bedragen straks een beroep op uw burgerverantwoordelijkheid wordt gedaan om zorg, onderwijs, filebestrijding en milieuverbetering betaalbaar te houden.
Maar ik ben toch niet verantwoordelijk voor de crisis, zult u misschien zeggen?
Dan heeft u het concept “verantwoordelijkheid van de burger” nog niet goed begrepen. Die verantwoordelijkheid is geen vrijblijvendheidje. Het is een burgerplicht. Anders gezegd: we zijn allemaal medeplichtig de samenleving draaiende te houden. Dus als een bank een kapitale fout maakt, met ernstige gevolgen voor de economie, dan hoort het tot onze medeplichtigheid de klappen op te vangen.
Ja maar, werpt u tegen, als een crimineel gepakt wordt moet-ie toch ook de aangerichte schade en verworven inkomsten terugbetalen?
Ook hier maakt u een denkfout. Je kunt goudreinetten niet met rotte tomaten vergelijken. Banken zijn eerbiedwaardige instituten die we in het leven hebben geroepen om geld van burgers bedrijven en overheden keurig te beheren, zodanig dat het geld zijn waarde blijft behouden. Een crimineel onttrekt geld aan de samenleving en daar zien we niets van terug.
Dus niet langer gedraald, maar die € 1212,- fluks betaald. Doe uw medeplicht als verantwoordelijke burger.
Gezonde boekhouding
Dat Wouter Bos er wel voor oppast de erfenis van Zalm te verkwanselen aan socialistische idealen, was te voorspellen. De term 'begrotingstekort' verdwijnt definitief in de stoffige analen der geschiedenis. Maar kan iemand mij eens uitleggen waarom dat moet betekenen dat we daarom de zoveelste stap verwijderd raken van een gratis gezondheidszorgstelsel? Zijn we dan allemaal zo ziek dat de kosten onverantwoord hoog zijn en dus de zorgpremie omhoog moet en de aftrek voor buitengewone ziektekosten afgeschaft moet worden?
Misschien is dit Wouter's tactiek om de kosten die de 'vergrijzing' met zich mee brengen terug te dringen. Want met de ouderdom komen de gebreken, zegt men. En die gaan op hoge leefijd ook niet zomaar weer weg. Dus is er een aardige kans dat ouderen veel bijzondere ziektekosten zullen hebben. Nu er nog steeds veel weerstand is tegen kortingen op de A.O.W. moet Bos het dus op een andere manier zien op te lossen. En dus laat hij de ontwikkeling van de zorgpremies voor wat het is en schaft hij de aftrek voor bijzondere ziektekosten af.
Een gezonde boekhouding zal en moet resulteren in een begrotingsoverschot. Een betaalbare en voor iedereen toegankelijke gezondheidszorg past daar niet bij.
De oppositie krijgt geen kans de minister van financiën aan te vallen op het los laten van de Zalmnorm, die nu het Belang van Bos lijkt te worden.
Update 2 juli 2007: buitengewone ziektekosten kunnen een aardige aftrekpost zijn voor chronisch zieken en gehandicapten. Lees meer over hun financiële situatie op de site van Nivel (Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg).