Mensen die menen over een gezond verstand te beschikken, vinden gedragscodes een merkwaardig verschijnsel. De meeste codes worden immers opgesteld om gedrag tegen te gaan, dat als vanzelfsprekend fout wordt gezien. Omkoping bijvoorbeeld.
Zo zijn blijken lobbyisten niet te beroerd politici te bestoken met gepassioneerde pleidooien. De lobby gaat soms vergezeld van een envelop met inhoud. Dat wordt als omkoping gezien.
De lobby is een vreemde hobby. Het zou eigenlijk overbodig moeten zijn. Politici worden gekozen om hun werk te doen. Tijdens verkiezingen maken ze bekend waar ze voor willen staan, maar blijkbaar denken bedrijven en organisaties dat die beloften beïnvloedbaar zijn. Maakt een politicus de beloften waar, dan het heeft hij of zij goed naar de samenleving geluisterd. Breekt een politicus de beloften, dan schreeuwen we moord en brand over de kloof tussen politiek en samenleving.
Lobbyisten gaan er dus vanuit dat politici breekbaar zijn, althans hun beloften. Ze lopen de politieke deuren plat. Nu zou een politicus kunnen zeggen: sorry, jongens en meisjes, geen tijd, ik moet mijn werk doen. Dat blijkt zo niet te werken. Mocht je als hardwerkende burger geen tijd hebben bij een politicus te bedelen, dan kun je zelfs professionele lobbyisten inhuren.
Zowel lobbyisten als politici zijn mensen van vlees en bloed en je verwacht dus dat ze evenveel van goed en kwaad weten als elk ander mens. We weten dat de wereld zo niet in elkaar zit.
In maart werd bekend dat drie Europarlementariërs bereid bleken bedragen tot 100 duizend euro aan te nemen van lobbyisten. Dat leidde er toe dat op 1 december het Europees Parlement een gedragscode aannam, waarin strengere regels voor de omgang met lobbyisten zijn opgenomen.
Dat is niet genoeg, meent Nationale Ombudsman, Alex Brenninkmeijer. Op initiatief van de SP werd een bijeenkomst georganiseerd om het gedrag van de Europese expertgroepen op de korrel te nemen. Er zijn 896 Europese expertgroepen. ingesteld door de Europese Commissie, om adviezen over Europese wetgeving en beleid op te stellen.
Die groepen worden ook bestookt door lobbyisten, alleen is volstrekt onduidelijk hoe dat in zijn werk gaat. Het lijkt erop dat het bedrijfsleven veel vaker wordt gehoord door expertgroepen dan belangenorganisaties als vakbonden of cliëntenvertegenwoordigers.
Nou, zei de Ombudsman, dat los je op door een gedragscode voor de Europese expertgroepen in te voeren. Daarin zou geregeld kunnen worden, dat maatschappelijke belangenclubs evenveel plaats in de expertgroepen krijgen, als het bedrijfsleven.
Eerlijkheid, integriteit, betrouwbaarheid zijn geen vanzelfsprekendheden. Dat is Gods schuld. Hij schiep de mens, inclusief nieuwsgierigheid, en verbood de mens van de kennis van goed en kwaad te eten. Daar werd toch een hapje van genomen en sindsdien doen we goed en kwaad. De rest van de geschiedenis is bekend. Tien geboden, zelfs een complete bijbel vol gedragscodes. Voor de niet-gelovigen is daar een lading wetgeving bovenop gekomen.
Iedere burger en zeker elke politicus wordt geacht die wet te kennen. Maar omdat het jargon niet altijd goed begrepen wordt, is de gedragscode uitgevonden. Daar moet klip en klaar in staan wat wel of niet mag.
Wordt het niet een tijd een gedragscode op te stellen, dat zodra zo’n code nodig blijkt, een politicus heeft gefaald? Wie faalt mag een ander baantje zoeken.