In 2011 kregen we al te maken met de brokstukken van Rutte I,  2012 wordt misschien het jaar waarin de puinhopen van bruin worden voorkomen. Er dient dan wel het een en ander opgeruimd te worden en de schoonmakers geven vandaag een eerste voorzet. In Nijmegen start een estafetteactie en wat de vakbonden betreft is dat het begin van de grootste actie ooit, in de schoonmaaksector.

De acties van 2010 staan te boek als de langste staking sinds 1933. Negen weken staakten schoonmakers voor loonsverhoging en meer respect. Het succes was blijkbaar weinig duurzaam, want ook nu is, naast een betere cao, meer respect een van de eisen.

Wat hebben cao-acties met Rutte I te maken? Alles. Nu organisaties moeten bezuinigen, zijn ook de schoonmakers de klos. Ik durf hier te stellen dat niet alleen op mijn werk beknibbeld is op het aantal schoonmaaktaken. Het afgelopen jaar kregen de schoonmakers minder te doen en zag ik het aantal medewerkers halveren. En dat voor een prijs, waar een gemiddeld ict-bureau zich niet laat inhuren.

Er is al eens gesproken over de stapelingseffecten van Ruttes bezuinigingen. Van een domino-effect is zeker sprake. Een maand eerder dan in 2010 nemen schoonmakers het voortouw en trekken een grens. Geen verkeerd signaal nu extra bezuinigingen boven ons hoofd hangen.

Signalen waren er genoeg in 2011. In de Onrustmonitor hielden we dat bij en op 31 december sloot Rutte I het maatschappelijk onrustige jaar af met een gemiddelde van 27,7 acties per maand.
Acties tegen allerlei bezuinigingen vormden de hoofdmoot: 74,1 procent. Arbeidsonrust, in de vorm van stakingen, werkonderbrekingen en andere acties was goed voor 14,5 procent. Overige acties, zoals tegen een nieuwe kerncentrale of tegen het asielbeleid maakten voor 11,4 procent deel uit van alle maatschappelijke onrust.

In de Onrustmonitor 2011 hielden we alle acties bij, die een gevolg waren van het aantreden van Rutte I en het bezuinigingsbeleid. We waren benieuwd hoe het zit met de actiebereidheid van burgers, omdat er menigmaal in de media werd geschreven dat het in Nederland relatief rustig blijft, in vergelijking met andere Europese landen.

Nu lijken veel media vooral geïnteresseerd in acties waar de vlam in de pan slaat. Acties waarbij molotovcocktails door de lucht vlogen en winkels werden geplunderd, zijn in Nederland niet voorgekomen. De vraag is of je dan Nederland mag vergelijken met ander landen. Waarom is het pas nieuwswaardig als er duizenden mensen tegelijk de straat opgaan en daarbij vormen van geweld worden toegepast?

Dat is een ongelijk vergelijk. Het doet onrecht aan de duizenden mensen die op uiteenlopende manieren hun stem hebben laten horen, zonder over te gaan tot gewelddadigheden. Het mag gerust een manco van landelijke media heten, dat alleen de meest spectaculaire acties breed uit worden gemeten.

In 2011 zijn er wel degelijk duizenden mensen tot actie overgegaan. Je kon ze vooral vinden in lokale media, als er weer handtekeningen werden verzameld voor behoud van een bibliotheek of een petitie werd overhandigd om de sluiting van een buurtcentrum of muziekschool te voorkomen. Ook dat heeft met Rutte I te maken, want waarom denkt u dat gemeenten bezuinigen op die voorzieningen?

De petitie of handtekeningenactie heeft tot nu toe de grootste voorkeur als actievorm (31% van alle acties). Ludieke vormen van acties en acties als het samenstellen van boeken, tentoonstellingen, kettingbrieven of protesteren bij raadsvergaderingen, komen met 24% op de tweede plaats. Direct gevolgd door demonstraties en manifestaties ( 23%).
Aan actiebereidheid mankeert niets in Nederland en het valt zonder meer te prijzen dat het bijna allemaal vormen van geweldloos verzet zijn.

Het is 2012. Hebben de schoonmakers de aftrap gegeven voor een even onrustig jaar als 2011? Of kunnen we meer verwachten? We houden de vinger aan de pols en zullen ook dit jaar doorgaan met de Onrustmonitor.

Hier de eindstand van de Onrustmonitor 2011. Details in dit exceldocument.