Op GroenLinks na, heeft de volledige oppositie een tegenbegroting on-line staan. De alternatieven zijn iets socialer en wat groener dan de Miljoenennota van Rutte I. Ter stimulering van de economie deelt de oppositie financiële prikkels uit op net iets andere terreinen dan het kabinet. In plaats van uitbreiding van het wegennet, ziet de oppositie meer heil in versterking van onderwijs. Om het maar eens heel kort door de bocht samen te vatten.
De tegenbegrotingen van D66 (Worddocument), de PvdA, de SP en de CU (allen in pdf) hebben één ding gemeenschappelijk met het kabinet: de staatsschuld beperken. De SP komt op een wat hogere staatsschuld uit dan kabinet en de andere partijen.
Om de staatsschuld een beetje onder controle te houden, moet ook de oppositie dus net zozeer schuiven met postjes als het kabinet dat doet. Het mag er dan allemaal wat vriendelijker uitzien, ook in de tegenbegrotingen worden alle voordeeltjes gecompenseerd door nadeeltjes, waar niet iedereen even blij mee zal zijn.
Dat is ook niet te doen, als je er vanuit gaat dat we allemaal verantwoordelijk zijn voor de staatsschuld. De staatsschuld staat zwaar onder druk door de crisis. Zowel in de plannen van het kabinet, als in de alternatieven wordt amper meer gerept over de oorzaak van de crisis en oplossingen vooreen volgend debacle. Het gaat alleen nog over een uitweg uit de schulden.
Voor D66 is het helder: “Zowel banken (te veel risico genomen), als overheden (te grote overheidsschulden), als individuele burgers en bedrijven (te veel schulden in hypotheken en leningen) hebben een aandeel in de oorzaken van deze crisis”. Met die stelling schurkt D66 dicht tegen de visie van het kabinet aan. Allemaal schuld, dus moeten we er allemaal wat van voelen, volgens Rutte I. En daar is het kabinet eigenlijk nog veel te laks mee, vindt Pechtold, die het crisisverhaal verder overslaat en de vergrijzing als belangrijkste risicofactor opvoert.
De PvdA is het volledig eens met Rutte I dat “de overheidsfinanciën houdbaar zijn en dat bestedingen van de overheid doelmatig en zuinig zijn” en is “voorstander van een begroting die de rijksfinanciën in evenwicht brengt”. Waarna de accentverschuivingen genoemd worden.
De ChristenUnie vindt dat we allemaal moeten leren van de crisis (Never waste a good crisis) omdat “we ons niet gedragen als een rentmeester van de schepping, maar als roofbouwer” en ziet in de crisis kansen om die mentaliteit nu eens voorgoed aan te pakken.
De SP stelt als enige dat “deze crisis niet kwam door een te grote publieke sector maar door een te grote financiële sector”. De SP wil daarom dat “de financiële sector een groot deel van de rekening betaalt in plaats van de publieke sector”.
Waarmee al duidelijk wordt waarom de oppositie niet met een krachtig, gemeenschappelijk alternatief komt. PvdA en D66 weten uit (regerings)ervaring dat een kloppende boekhouding op meer complimenten kan rekenen, dan uit het cashen van bevlogen idealen.
Natuurlijk is het onverstandig het huishoudboekje niet orde te hebben. Dat neemt niet weg, dat er ook een antwoord nodig is waarom dat huishoudboekje herhaaldelijk in de rode cijfers komt. Maar we zullen het niet snel eens zijn over een herziening van samenleving en economie. De tegenbegrotingen mogen dan ook worden gezien als goedbedoelde pogingen, de samenleving wat vrolijker door de modder te helpen.
De tegenbegrotingen gaan vooral over een andere manier van bezuinigen. Daar valt veel voor te zeggen, want de kaasschaafmethode is niet alleen onrechtvaardig, het is te betwijfelen of die methode ook effectief is. Meer snoeien dan investeren zou, volgens sommigen, de economie er ook niet op vooruit helpen.
In de tegenbegrotingen wordt te weinig of geen aandacht besteed aan de vraag hoe noodzakelijk de bezuinigingen zijn. Zijn er wel redenen voor de huidige bezuinigingen, vroeg ik mij in juni hier af. De staatssteun aan banken is voor een groot deel afgelost, er zijn ook meevallers en niet de publieke sector maar de kredietcrisis zette de Maastrichtnorm onder druk.
Dus ja SP, de banken betalen hun schulden, met dikke rente, al terug. En, PvdA en D66, waarom die Zalmdoctrine handhaven (meevallers niet meerekenen) en waarom geen, tijdelijke overschrijding van de Maastrichtnorm? Goed rentmeesterschap, beste CU, is iets dat in voor- en tegenspoed de aandacht verdient.
Eerst maar een duidelijk krijgen hoe hard die bezuinigingen nodig zijn, in plaats van ieders ideologische agenda afficheren als een kans om uit de crisis te komen.